سفته را چگونه بنویسیم

نگارش صحیح سفته از اهمیت بالایی برخوردار است تا این سند تجاری اعتبار قانونی خود را حفظ کند و از بروز مشکلات احتمالی برای طرفین جلوگیری شود. برای نوشتن سفته، باید بخش های اصلی آن شامل مشخصات گیرنده، مبلغ به عدد و حروف، تاریخ صدور، تاریخ سررسید، و مشخصات صادرکننده به همراه امضا یا مهر را با دقت تکمیل کنید. عدم درج صحیح هر یک از این موارد می تواند اعتبار تجاری سفته را خدشه دار کرده و آن را به یک سند عادی تنزل دهد.

سفته، به عنوان یکی از رایج ترین اسناد تجاری، نقش مهمی در تسهیل معاملات و تعهدات مالی ایفا می کند. از تضمین پرداخت بدهی ها گرفته تا ضمانت حسن انجام کار و بازپرداخت وام ها، کاربردهای گسترده ای دارد که آن را به ابزاری کلیدی برای افراد عادی و صاحبان کسب وکار تبدیل کرده است. با این حال، ماهیت حقوقی سفته ایجاب می کند که در تکمیل آن دقت فراوانی به خرج داده شود. کوچک ترین اشتباه یا سهل انگاری در پر کردن بخش های مختلف سفته می تواند منجر به ابطال اعتبار تجاری آن و بروز مشکلات حقوقی پیچیده در آینده شود.

در این راهنمای جامع، قصد داریم تمام جنبه های نگارش صحیح سفته را از تعریف بنیادین تا آموزش گام به گام نحوه تکمیل هر بخش و نکات حقوقی کلیدی آن، به صورت دقیق و قابل فهم برای همه افراد شرح دهیم. هدف این است که شما با اطمینان کامل بتوانید یک سفته معتبر و بی نقص را تنظیم کنید.

سفته چیست و چه کاربردهایی دارد؟

سفته یا فته طلب، بر اساس ماده ۳۰۷ قانون تجارت ایران، سندی است که به موجب آن، امضاکننده تعهد می کند مبلغ معینی را در موعد مقرر یا عندالمطالبه، در وجه حامل یا شخص معین یا به حواله کرد آن شخص کارسازی نماید. به زبان ساده تر، سفته یک تعهدنامه کتبی است که صادرکننده آن (بدهکار) به موجب آن قبول می کند مبلغ مشخصی را در آینده به طلبکار پرداخت کند. این سند برخلاف چک که معمولاً برای پرداخت های حال استفاده می شود، بیشتر جنبه تعهد برای آینده را دارد و امکان پرداخت در زمان مشخص یا حتی بدون قید زمان (عندالمطالبه) را فراهم می کند.

کاربردهای اصلی سفته

سفته به دلیل ماهیت انعطاف پذیر و اعتبار قانونی خود، کاربردهای متنوعی در جامعه و فضای کسب وکار پیدا کرده است که مهمترین آن ها عبارتند از:

• تضمین پرداخت بدهی: یکی از متداول ترین کاربردهای سفته، استفاده از آن به عنوان تضمینی برای پرداخت بدهی در معاملات شخصی یا تجاری است. طرفین با توافق بر مبلغ و زمان پرداخت، سفته ای را رد و بدل می کنند که در صورت عدم ایفای تعهد، گیرنده می تواند از طریق مراجع قانونی اقدام به وصول آن کند.
• سفته ضمانت حسن انجام کار: بسیاری از کارفرمایان هنگام استخدام کارمندان جدید، برای تضمین انجام صحیح وظایف و جلوگیری از خسارات احتمالی، از آن ها سفته ضمانت حسن انجام کار دریافت می کنند. این سفته ها معمولاً بدون تاریخ سررسید صادر می شوند و در متن یا ظهر آن ها قید می شود که بابت ضمانت حسن انجام کار است.
• سفته ضمانت بازپرداخت وام: بانک ها، مؤسسات مالی و حتی افراد عادی هنگام اعطای وام، برای اطمینان از بازپرداخت آن، سفته ضمانت وام از وام گیرنده دریافت می کنند. مانند سفته ضمانت کاری، این سفته ها نیز ممکن است بدون تاریخ سررسید باشند و هدف از صدور آن ها روی سند مشخص شود.
• معاملات تجاری و شخصی: در بسیاری از معاملات، به خصوص زمانی که پرداخت وجه به صورت نقد در لحظه امکان پذیر نیست یا قرار است در آینده انجام شود، سفته به عنوان ابزاری مطمئن برای تضمین اجرای تعهدات مورد استفاده قرار می گیرد. این می تواند شامل خرید و فروش کالا، ارائه خدمات، یا هرگونه تعهد مالی دیگر باشد.

تفاوت سفته با چک

با اینکه هر دو سند، ابزارهایی برای پرداخت و تعهد مالی هستند، تفاوت های کلیدی بین آن ها وجود دارد:

1. جایگاه قانونی: چک، یک سند پرداخت فوری است که فرض بر وجود وجه نقد در حساب بانکی صادرکننده دارد. سفته، یک سند تعهد به پرداخت در آینده است.
2. جنبه کیفری: عدم پرداخت چک در صورت رعایت شرایط قانونی، می تواند جنبه کیفری داشته باشد و منجر به حبس صادرکننده شود. اما عدم پرداخت سفته، فقط جنبه حقوقی دارد و به هیچ عنوان منجر به مجازات حبس نمی شود.
3. صادرکننده: چک حتماً باید توسط بانک صادر شود و نیاز به حساب بانکی دارد، در حالی که سفته را می توان از بانک ها یا حتی برخی دکه های روزنامه فروشی تهیه کرد و برای صدور آن نیاز به حساب بانکی نیست.

اجزای اصلی سفته: راهنمای گام به گام تکمیل سفته

برای اطمینان از اعتبار قانونی سفته، لازم است تمامی بخش های آن با دقت و به درستی تکمیل شوند. در ادامه، هر یک از اجزای سفته را به صورت گام به گام توضیح می دهیم.

گام اول: مشخصات گیرنده وجه

در این بخش باید نام و نام خانوادگی کامل شخص یا نام شرکت/مؤسسه ای که قرار است وجه سفته را دریافت کند، به طور دقیق درج شود. اگر سفته در وجه یک شخص حقوقی (شرکت) صادر می شود، باید نام کامل و دقیق شرکت به همراه شماره ثبت یا شناسه ملی آن ذکر شود. اهمیت درج مشخصات گیرنده این است که از تبدیل سفته به سفته در وجه حامل جلوگیری می کند. سفته در وجه حامل به این معناست که هر کسی که سفته را در دست داشته باشد، می تواند اقدام به مطالبه وجه آن کند که این موضوع می تواند ریسک های امنیتی زیادی به همراه داشته باشد. اگر قصد دارید سفته را به صورت در وجه حامل صادر کنید (که کمتر توصیه می شود)، نیازی به درج نام گیرنده نیست، اما باید از عواقب و ریسک های آن آگاه باشید.

گام دوم: مبلغ سفته

یکی از مهمترین بخش های سفته، درج مبلغ آن است. مبلغ سفته باید هم به عدد و هم به حروف، به صورت دقیق و خوانا نوشته شود. این کار برای جلوگیری از هرگونه سوءتفاهم یا تغییر در مبلغ پس از صدور ضروری است.

• نحوه نگارش: ابتدا مبلغ را به عدد در کادر مربوطه و سپس همان مبلغ را به حروف، با دقت کامل و بدون اشتباه املایی، در محل تعیین شده بنویسید.
• اولویت حروف: در صورت وجود هرگونه اختلاف بین مبلغ عددی و مبلغ حروفی در سفته، همواره مبلغی که به حروف نوشته شده است، معتبر خواهد بود. این یک نکته حقوقی مهم است که باید به آن توجه داشت.
• سقف مبلغ سفته: هر برگه سفته دارای یک سقف مبلغ مشخص است که معمولاً روی خود برگه چاپ شده است. به عنوان مثال، سفته تا مبلغ ده میلیون ریال. این بدان معناست که اعتبار آن برگه سفته حداکثر تا همین میزان است. اگر مبلغی که شما روی سفته می نویسید، از این سقف بیشتر باشد، سفته صرفاً تا سقف اعتبار اسمی خود معتبر خواهد بود و اضافه مبلغ فاقد اعتبار تجاری است، اگرچه ممکن است به عنوان یک سند عادی قابل پیگیری باشد. توصیه می شود مبلغ مورد نظر را همیشه در حد سقف اسمی سفته یا کمتر از آن بنویسید.

در صورت اختلاف بین مبلغ سفته به عدد و حروف، مبلغ حروفی ملاک اعتبار است. لذا نهایت دقت را در نگارش مبلغ به حروف به کار ببرید.

گام سوم: تاریخ صدور سفته

تاریخ صدور سفته، یعنی روز، ماه و سالی که سفته توسط صادرکننده تکمیل و امضا می شود، از ارکان اصلی اعتبار تجاری آن است. این تاریخ باید به دقت و به صورت کامل درج شود.

• اهمیت تاریخ صدور: درج تاریخ صدور برای تعیین زمان دقیق تعهد صادرکننده و همچنین محاسبه مهلت های قانونی مربوط به واخواست (اعتراض عدم پرداخت) و اقامه دعوا حیاتی است.
• اثر عدم درج تاریخ صدور: اگر تاریخ صدور سفته به هیچ وجه درج نشود، آن سفته از اعتبار یک سند تجاری ساقط شده و به یک سند عادی تبدیل می شود. این بدان معناست که مزایای قانونی اسناد تجاری مانند مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و مهلت های خاص واخواست از بین می رود و پیگیری آن تنها از طریق قواعد عمومی اسناد عادی امکان پذیر است که فرآیندی طولانی تر و پیچیده تر دارد.

گام چهارم: تاریخ پرداخت (سررسید) سفته

تاریخ پرداخت یا سررسید سفته، زمانی است که صادرکننده تعهد می کند مبلغ سفته را به گیرنده پرداخت کند. این تاریخ نیز باید به دقت و وضوح در محل مربوطه قید شود.

• نحوه نگارش: تاریخ سررسید نیز باید شامل روز، ماه و سال باشد.
• سفته عندالمطالبه: در صورتی که تاریخ پرداخت در سفته قید نشود و یا صراحتاً عبارت عندالمطالبه (یعنی به محض درخواست) در آن نوشته شود، سفته عندالمطالبه تلقی می گردد. این بدان معناست که دارنده سفته می تواند هر زمان که بخواهد، وجه آن را از صادرکننده مطالبه کند و صادرکننده موظف به پرداخت آن است.
• سفته های ضمانتی: در مورد سفته های ضمانت کاری یا ضمانت وام، معمولاً تاریخ سررسید درج نمی شود و سفته به صورت عندالمطالبه یا با قید بابت ضمانت صادر می گردد. این کار به این دلیل است که در صورت تخلف یا عدم ایفای تعهد، گیرنده بتواند در هر زمان اقدام به مطالبه کند. با این حال، باید توجه داشت که عدم درج تاریخ سررسید، سفته را عندالمطالبه می کند و مهلت های واخواست و اقامه دعوا برای سفته های عندالمطالبه متفاوت است.

گام پنجم: نام صادرکننده و امضا یا مهر

این بخش، مهمترین رکن برای اعتبار سفته است؛ چرا که تعهد پرداخت با امضا یا مهر صادرکننده محقق می شود.

• ضرورت درج نام صادرکننده: نام و نام خانوادگی کامل یا نام دقیق شرکت صادرکننده (در صورت شخص حقوقی) باید به وضوح در محل مربوطه درج شود.
• اهمیت امضا یا مهر: امضا یا مهر (برای اشخاص حقوقی) صادرکننده، رکن اساسی و غیرقابل چشم پوشی اعتبار سفته است. سفته بدون امضا یا مهر، هیچگونه اعتبار تجاری و حتی عادی نخواهد داشت و به هیچ عنوان قابل پیگیری نیست. امضا به منزله اقرار صادرکننده به بدهی و تعهد پرداخت است.
• نکات مربوط به اثر انگشت: در برخی موارد، به جای امضا از اثر انگشت استفاده می شود. این کار معمولاً در صورتی معتبر است که هویت شخص و مطابقت اثر انگشت او در دفترخانه اسناد رسمی تأیید شده باشد. صرف اثر انگشت بدون تأیید هویت ممکن است در مراجع قضایی با چالش مواجه شود. بنابراین، بهترین و مطمئن ترین راه، استفاده از امضای دستی و شخصی صادرکننده است.

گام ششم: محل پرداخت (اختیاری)

درج محل پرداخت سفته، اگرچه از الزامات قانونی برای اعتبار تجاری سفته نیست، اما می تواند برای پیگیری های قانونی در آینده مفید باشد. در این بخش می توانید شهر یا محلی را که قرار است مبلغ سفته در آنجا پرداخت شود، مشخص کنید. این اطلاعات می تواند در تعیین صلاحیت دادگاه برای رسیدگی به اختلافات احتمالی مؤثر باشد. در صورت عدم درج محل پرداخت، محل اقامت صادرکننده به عنوان محل پرداخت تلقی می شود.

نحوه نوشتن سفته برای موارد خاص

در برخی کاربردهای خاص سفته، لازم است نکات ویژه ای را در هنگام تکمیل آن رعایت کنید تا سفته به درستی نقش خود را ایفا کند و از بروز مشکلات حقوقی جلوگیری شود.

سفته ضمانت کاری

سفته ضمانت حسن انجام کار، یکی از رایج ترین کاربردهای سفته در روابط کارفرما و کارمندی است. هدف از این سفته، تضمین وفاداری، حسن انجام وظایف و عدم ورود خسارت توسط کارمند به کارفرما است.

• عدم درج تاریخ سررسید: معمولاً در سفته های ضمانت کاری، تاریخ سررسید درج نمی شود تا کارفرما بتواند در صورت بروز تخلف یا ورود خسارت، در هر زمان اقدام به مطالبه وجه سفته کند.
• قید عبارت بابت ضمانت: برای وضوح و جلوگیری از سوءاستفاده، بهتر است در متن سفته یا در قسمت ظهر آن، به صراحت قید شود که سفته بابت ضمانت حسن انجام کار در شرکت [نام شرکت] یا بابت تضمین انجام تعهدات شغلی صادر شده است. این قید، ماهیت سفته را روشن کرده و از تبدیل آن به سفته صرفاً مالی جلوگیری می کند.
• تنظیم توافق نامه: توصیه می شود علاوه بر سفته، یک توافق نامه جداگانه بین کارفرما و کارمند تنظیم شود که در آن شرایط نگهداری سفته، موارد مطالبه آن و نحوه استرداد سفته پس از پایان همکاری به دقت تشریح شود.

سفته ضمانت وام

بانک ها، مؤسسات اعتباری و حتی افراد حقیقی برای تضمین بازپرداخت وام، سفته ضمانت وام دریافت می کنند. رعایت نکات زیر در این نوع سفته الزامی است:

• قید عبارت بابت ضمانت وام: برای روشن شدن هدف سفته، بهتر است در متن سفته یا در پشت آن، به صراحت ذکر شود که سفته بابت ضمانت بازپرداخت وام دریافتی از [نام بانک/شخص] صادر شده است.
• بدون تاریخ سررسید: مانند سفته ضمانت کاری، سفته های ضمانت وام نیز معمولاً بدون تاریخ سررسید صادر می شوند تا در صورت عدم بازپرداخت اقساط، طلبکار بتواند در هر زمان اقدام به وصول آن کند.
• مطابقت با مبلغ وام: مبلغ سفته باید متناسب با مبلغ وام و احتمالاً سود و خسارات دیرکرد آن تعیین شود.

سفته در وجه حامل

سفته در وجه حامل، سفته ای است که نام گیرنده در آن درج نشده است. این نوع سفته دارای ویژگی ها، مزایا و ریسک های خاص خود است.

• مفهوم: سفته در وجه حامل به این معناست که هر شخصی که سفته را در اختیار داشته باشد (حامل آن باشد)، به عنوان دارنده قانونی سفته شناخته شده و می تواند وجه آن را مطالبه کند.
• مزایا: سهولت در انتقال از مزایای اصلی این نوع سفته است، زیرا نیاز به ظهرنویسی (پشت نویسی) برای انتقال ندارد و صرفاً با تسلیم به دیگری منتقل می شود.
• ریسک ها: اصلی ترین ریسک سفته در وجه حامل، خطر گم شدن یا سرقت آن است. در صورت گم شدن، هر کسی می تواند خود را دارنده آن معرفی کرده و وجه آن را مطالبه کند که این امر می تواند منجر به مشکلات جدی برای صادرکننده شود. به همین دلیل، صدور سفته در وجه حامل کمتر توصیه می شود، مگر در شرایط خاص و با آگاهی کامل از ریسک های آن.

مفاهیم حقوقی تکمیلی سفته

برای استفاده صحیح و کارآمد از سفته، آشنایی با برخی مفاهیم حقوقی تکمیلی آن ضروری است. این مفاهیم به درک بهتر حقوق و وظایف طرفین و جلوگیری از بروز ابهامات کمک می کنند.

ظهرنویسی سفته (Endorsement)

ظهرنویسی به معنای پشت نویسی سفته است و یکی از ویژگی های مهم اسناد تجاری محسوب می شود که قابلیت انتقال و گردش آن ها را فراهم می کند. ظهرنویسی فقط با امضای ظهرنویس معتبر است.

• تعریف: ظهرنویسی عبارت است از نوشتن عباراتی در پشت سفته (یا در برگه متصل به آن در صورت پر بودن پشت سفته) به همراه امضای ظهرنویس که هدف از آن انتقال سفته یا وکالت در وصول آن است.
• انواع ظهرنویسی:
  1. ظهرنویسی برای انتقال: رایج ترین نوع ظهرنویسی است که به موجب آن، دارنده سفته (ظهرنویس) سفته را به شخص دیگری منتقل می کند. با این ظهرنویسی، کلیه حقوق و تعهدات مربوط به سفته به شخص جدید منتقل می شود. در این حالت، ظهرنویس نیز در کنار صادرکننده، مسئولیت تضامنی در قبال دارنده سفته پیدا می کند.
  2. ظهرنویسی برای وکالت: در این نوع ظهرنویسی، دارنده سفته به جای انتقال مالکیت، به شخص دیگری (وکیل) وکالت می دهد تا وجه سفته را در زمان سررسید وصول کند. در این حالت، وکیل تنها نماینده ظهرنویس است و مالک سفته محسوب نمی شود. عبارت برای وکالت یا جهت وصول در پشت سفته قید می شود.
  3. ظهرنویسی برای وثیقه: این نوع ظهرنویسی به منظور تضمین یا رهن دین دیگری انجام می شود، اما در حقوق ایران جایگاه قانونی مشخصی ندارد و کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.
• مسئولیت تضامنی ظهرنویسان: بر اساس قانون تجارت، کلیه ظهرنویسان یک سفته، در قبال دارنده آن مسئولیت تضامنی دارند. به این معنا که دارنده می تواند برای وصول وجه سفته، به هر یک از آن ها یا همه آن ها به صورت همزمان مراجعه کند.

حواله کرد در سفته

عبارت به حواله کرد یکی از اصطلاحات مهم در اسناد تجاری است که بر قابلیت انتقال سند تأکید دارد.

• توضیح مفهوم: اگر در سفته عبارت به حواله کرد قید شده باشد (که معمولاً روی برگه های سفته چاپ شده است)، به این معناست که دارنده سفته حق دارد آن را به شخص دیگری منتقل کند. این انتقال از طریق ظهرنویسی صورت می گیرد. بنابراین، قابلیت انتقال سفته به اشخاص دیگر از طریق ظهرنویسی، با وجود این عبارت تأیید می شود.
• اثر حقوقی: وجود به حواله کرد نشان دهنده ماهیت تجاری و قابل انتقال بودن سفته است. در صورت عدم وجود این عبارت یا قید صریح غیرقابل انتقال، سفته تنها به همان شخص معین قابل پرداخت است و انتقال آن به دیگری با محدودیت هایی همراه خواهد بود.

واخواست سفته (Protest)

واخواست یا اعتراض عدم تأدیه، یک سند رسمی است که دارنده سفته در صورت عدم پرداخت وجه آن در زمان سررسید، برای حفظ حقوق قانونی خود تنظیم می کند.

• چرا واخواست کنیم؟ واخواست برای حفظ اعتبار تجاری سفته و امکان پیگیری قانونی علیه صادرکننده و ظهرنویسان ضروری است. اگر سفته واخواست نشود، ممکن است دارنده سفته برخی از حقوق خود مانند مسئولیت تضامنی ظهرنویسان را از دست بدهد و سفته صرفاً به عنوان یک سند عادی قابل پیگیری شود.
• مهلت واخواست: دارنده سفته باید ظرف مدت ده روز از تاریخ سررسید سفته، اقدام به واخواست آن کند. این مهلت بسیار مهم است و عدم رعایت آن می تواند به ضرر دارنده سفته تمام شود.
• چگونه واخواست کنیم؟ واخواست سفته از طریق دادگاه یا دفاتر اسناد رسمی انجام می شود. پس از تقدیم درخواست واخواست، اخطاریه ای به صادرکننده سفته و ظهرنویسان ارسال می گردد. برای واخواست سفته، باید هزینه ای (معمولاً ۲ درصد مبلغ سفته) پرداخت شود.

از کجا سفته تهیه کنیم؟

تهیه سفته از منابع معتبر، برای اطمینان از اصالت آن و جلوگیری از خرید سفته های جعلی یا با قیمت نامتعارف، اهمیت زیادی دارد.

• توصیه به بانک ملی: بهترین و مطمئن ترین راه برای تهیه سفته، مراجعه به شعب بانک ملی ایران است. بانک ملی، وظیفه توزیع سفته را بر عهده دارد و سفته هایی که از این بانک تهیه می شوند، اصیل و دارای قیمت مصوب هستند.
• ریسک های سایر منابع: سفته را می توان از برخی دکه های روزنامه فروشی یا حتی دستفروشان نیز تهیه کرد. اما این کار می تواند با ریسک هایی همراه باشد؛ از جمله پرداخت مبلغی بالاتر از نرخ مصوب یا حتی احتمال دریافت سفته های جعلی که در آینده مشکلات قانونی جدی ایجاد خواهند کرد. همیشه توصیه می شود برای اطمینان خاطر، سفته را از بانک های عامل تهیه کنید.

اشتباهات رایج در نوشتن سفته و عواقب حقوقی آن ها

دقت در نگارش سفته، امری حیاتی است و کوچکترین خطا می تواند اعتبار حقوقی سند را خدشه دار کند. آشنایی با اشتباهات رایج به شما کمک می کند از بروز آن ها جلوگیری کنید.

• خالی گذاشتن امضا یا مهر: همانطور که پیشتر گفته شد، سفته بدون امضا یا مهر صادرکننده، هیچگونه اعتبار قانونی ندارد و حتی به عنوان سند عادی نیز قابل استناد نیست. این جدی ترین اشتباه ممکن است.
• عدم درج مبلغ یا درج فقط به عدد: اگر مبلغ سفته به هیچ وجه درج نشود یا فقط به عدد نوشته شود، سفته از اعتبار تجاری ساقط می شود. در صورت اختلاف بین عدد و حروف، حروف معتبر است، پس درج حروف ضروری است.
• عدم درج نام گیرنده: در صورتی که نام گیرنده در سفته مشخص نشود، سفته در وجه حامل تلقی می گردد. این امر می تواند ریسک گم شدن یا سوءاستفاده را بالا ببرد و پیگیری قانونی را دشوارتر سازد.
• خالی گذاشتن تاریخ صدور: عدم درج تاریخ صدور، سفته را از اعتبار تجاری خارج کرده و آن را به یک سند عادی تبدیل می کند. این موضوع، دارنده را از بسیاری از مزایای قانونی سفته محروم می کند.
• خالی گذاشتن تاریخ پرداخت (سررسید): اگر تاریخ پرداخت درج نشود، سفته عندالمطالبه محسوب می شود. در حالی که این وضعیت همیشه یک اشتباه نیست (مثلاً در سفته های ضمانتی)، اما ممکن است با قصد اولیه طرفین متفاوت باشد و مهلت های قانونی واخواست را تغییر دهد.
• نوشتن مبلغی بالاتر از سقف اسمی سفته: هر سفته دارای یک سقف مبلغ مشخص است که روی آن چاپ شده است. نوشتن مبلغی بالاتر از این سقف باعث نمی شود سفته به طور کامل باطل شود، اما فقط تا همان سقف اسمی اعتبار تجاری خواهد داشت و مبلغ مازاد آن قابل مطالبه از طریق قواعد اسناد تجاری نیست.

عواقب این اشتباهات می تواند از ابطال سفته به عنوان سند تجاری و تبدیل آن به سند عادی تا از دست رفتن حقوق دارنده و طولانی شدن فرآیندهای قانونی برای وصول وجه سفته متغیر باشد. بنابراین، دقت و وسواس در پر کردن هر بخش از سفته، امری ضروری است.

نکات حقوقی مهم در استفاده از سفته

علاوه بر نحوه نگارش، آگاهی از نکات حقوقی دیگر مربوط به سفته نیز برای هر دو طرف صادرکننده و گیرنده، الزامی است.

مسئولیت صادرکننده و ظهرنویسان

صادرکننده سفته، مسئول اصلی پرداخت وجه آن در سررسید است. اما اگر سفته ظهرنویسی شده باشد، تمامی ظهرنویسان نیز در کنار صادرکننده، مسئولیت تضامنی در قبال دارنده سفته پیدا می کنند. این بدان معناست که دارنده می تواند برای وصول وجه، به هر یک از آن ها یا همه آن ها مراجعه کند. این مسئولیت تضامنی یکی از مهمترین مزایای تجاری سفته است و قدرت اجرایی آن را افزایش می دهد.

تفاوت جنبه حقوقی و کیفری

یکی از تفاوت های عمده سفته با چک در جنبه کیفری آن است. عدم پرداخت وجه سفته در سررسید، هرگز جنبه کیفری ندارد و صادرکننده به دلیل عدم پرداخت، زندانی نخواهد شد. پیگیری وصول سفته فقط از طریق مراجع حقوقی و دادگاه انجام می شود. این در حالی است که در مورد چک، در صورت رعایت شرایط قانونی، ممکن است مجازات حبس برای صادرکننده در پی داشته باشد.

مهلت های قانونی برای مطالبه و اقامه دعوا

برای حفظ حقوق خود در مورد سفته، دارنده باید به مهلت های قانونی توجه کند:

1. مهلت واخواست: ۱۰ روز از تاریخ سررسید (برای سفته های دارای تاریخ سررسید).
2. مهلت اقامه دعوا:
   • برای سفته های واخواست شده: ۱ سال از تاریخ واخواست برای اقامه دعوا علیه ظهرنویسان و ۵ سال از تاریخ واخواست برای اقامه دعوا علیه صادرکننده.
   • برای سفته های عندالمطالبه: ۱ سال از تاریخ صدور سفته برای مطالبه وجه و در صورت عدم پرداخت، می توان در مهلت های مشابه سفته های دارای سررسید، اقدام به واخواست و اقامه دعوا نمود.

عدم رعایت این مهلت ها می تواند منجر به از دست رفتن امتیازات تجاری سفته و تبدیل آن به یک سند عادی شود.

برای حفظ امتیازات تجاری سفته، واخواست آن در مهلت ۱۰ روز از سررسید، و اقامه دعوا در مهلت های قانونی پس از آن، از اهمیت حیاتی برخوردار است.

اهمیت قید صریح هدف سفته (به خصوص در ضمانت ها)

در سفته هایی که برای ضمانت (مانند ضمانت کاری یا وام) صادر می شوند، قید صریح هدف سفته در متن یا ظهر آن بسیار مهم است. این کار به جلوگیری از سوءتفاهم ها و سوءاستفاده های احتمالی کمک می کند و در صورت بروز اختلاف، ماهیت واقعی تعهد را برای دادگاه روشن می سازد. به عنوان مثال، اگر سفته بابت ضمانت حسن انجام کار باشد و این موضوع قید نشود، ممکن است کارفرما آن را به عنوان یک سفته مالی تلقی کند.

سفته برای اشخاص حقوقی (شرکت ها)

وقتی سفته توسط یک شخص حقوقی (مانند شرکت) صادر می شود، باید به نکات زیر توجه کرد:

• نام شرکت: در بخش صادرکننده، نام کامل و دقیق شرکت درج شود.
• مهر و امضای مجاز: سفته باید توسط دارندگان حق امضای مجاز شرکت (بر اساس اساسنامه و آخرین تغییرات روزنامه رسمی) امضا و ممهور به مهر شرکت شود. عدم رعایت این موضوع می تواند سفته را باطل کند یا اعتبار آن را زیر سؤال ببرد.
• سقف اختیارات: افرادی که سفته را امضا می کنند، باید در حدود اختیارات خود این کار را انجام دهند.

آگاهی از این نکات حقوقی، به شما کمک می کند تا با دیدی بازتر و اطمینان بیشتر از سفته در معاملات خود استفاده کنید و از هرگونه سردرگمی یا مشکل قانونی در آینده پیشگیری نمایید.

نتیجه گیری

سفته به عنوان یک سند تجاری رایج، ابزاری قدرتمند برای تضمین تعهدات و تسهیل معاملات مالی است. اما همان قدر که کاربردی است، نیاز به دقت و ظرافت در نگارش و تکمیل دارد. نگارش صحیح سفته، از درج دقیق مشخصات طرفین و مبلغ به عدد و حروف گرفته تا ثبت تاریخ های صدور و سررسید و مهمتر از همه، امضا یا مهر صادرکننده، ارکان اساسی اعتبار قانونی آن را تشکیل می دهند. هر گونه سهل انگاری در تکمیل این بخش ها می تواند سفته را از اعتبار تجاری ساقط کرده و آن را به یک سند عادی تبدیل کند که پیگیری حقوقی آن دشوارتر و زمان برتر خواهد بود.

آشنایی با مفاهیم حقوقی تکمیلی مانند ظهرنویسی، حواله کرد و واخواست نیز برای حفظ حقوق دارنده و صادرکننده سفته ضروری است. همچنین، در موارد خاص مانند سفته های ضمانت کاری یا وام، قید هدف از صدور سفته، می تواند از سوءتفاهم ها جلوگیری کند. همواره توصیه می شود سفته ها را از منابع معتبر مانند بانک ملی تهیه کرده و در صورت وجود ابهامات یا معاملات پیچیده، با کارشناسان حقوقی مشورت نمایید تا از اعتبار و نفوذ قانونی سفته خود اطمینان حاصل کنید. با رعایت این نکات، می توانید با آرامش خاطر از این ابزار مالی کارآمد بهره مند شوید.