عرضه اولیه ارز دیجیتال در هات بیت: آیا هات بیت پلتفرم عرضه اولیه بود؟ (بررسی وضعیت کنونی و جایگزین ها)

صرافی هات بیت (Hotbit) در خرداد ۱۴۰۲ به طور کامل فعالیت خود را متوقف کرد. بنابراین، این صرافی دیگر هیچ گونه عرضه اولیه ارز دیجیتال (ICO/IEO/IDO) برگزار نمی کند و پلتفرم فعالی برای سرمایه گذاری در پروژه های جدید نیست. این مقاله به بررسی گذشته هات بیت در زمینه لیست کردن ارزهای جدید، دلیل تعطیلی آن و معرفی بهترین جایگزین ها برای شرکت در عرضه های اولیه می پردازد.

بازار ارزهای دیجیتال با سرعت سرسام آوری در حال تحول است و هر روز شاهد ظهور پروژه های نوآورانه و فناوری های جدیدی هستیم. در این میان، روش های مختلفی برای معرفی و جذب سرمایه برای این پروژه ها شکل گرفته است که یکی از مهم ترین آن ها «عرضه اولیه» (Initial Offering) است. این عرضه ها فرصتی برای سرمایه گذاران فراهم می کنند تا در مراحل اولیه یک پروژه مشارکت کرده و توکن های آن را با قیمتی بالقوه پایین تر از زمان لیست شدن در صرافی های ثانویه خریداری کنند. در گذشته، صرافی هات بیت یکی از مقاصد محبوب برای بسیاری از معامله گران، به ویژه کاربران ایرانی بود. شهرت این صرافی بیشتر به دلیل لیست کردن سریع و گسترده ارزهای دیجیتال، حتی توکن های نسبتاً ناشناخته و جدید، بود. این ویژگی باعث می شد بسیاری به اشتباه گمان کنند که هات بیت خود میزبان عرضه های اولیه است، در حالی که نقش اصلی آن در اکوسیستم کریپتو کمی متفاوت بود.

صرافی هات بیت (Hotbit) در یک نگاه

صرافی هات بیت در سال ۲۰۱۸ تأسیس شد و به سرعت توانست جایگاه خود را در میان صرافی های متمرکز ارز دیجیتال پیدا کند. از ویژگی های کلیدی این صرافی می توان به تنوع بسیار بالای ارزهای دیجیتال قابل معامله، رابط کاربری نسبتاً ساده و در دسترس بودن برای کاربران از سراسر جهان (به رغم محدودیت ها برای برخی کشورها) اشاره کرد. هات بیت ادعا می کرد که از بیش از ۱۵۰۰ ارز دیجیتال پشتیبانی می کند و همین تنوع، آن را به گزینه ای جذاب برای تریدرهایی تبدیل کرده بود که به دنبال پروژه های جدید و کمتر شناخته شده با پتانسیل رشد بالا بودند. این صرافی توانسته بود بیش از ۷ میلیون کاربر در ۱۷۰ کشور جهان جذب کند که نشان از گستردگی و نفوذ آن در بازار جهانی کریپتو داشت.

یکی از دلایل اصلی محبوبیت هات بیت، سرعت بالای آن در لیست کردن توکن های جدید بود. بسیاری از توکن هایی که در پلتفرم های عرضه اولیه (Launchpadها) به فروش می رسیدند، بلافاصله پس از اتمام عرضه اولیه، در هات بیت لیست می شدند. این امر به کاربران امکان می داد تا به سرعت به این توکن های تازه وارد دسترسی پیدا کنند و در صورت رشد قیمت، سود کسب کنند. با این حال، باید توجه داشت که این لیست شدن سریع با میزبانی عرضه اولیه تفاوت اساسی داشت و این نکته مهمی است که در بخش بعدی به آن می پردازیم.

آیا هات بیت پلتفرم عرضه اولیه (ICO/IEO/IDO) بود؟

پاسخ مستقیم به این سوال، خیر است. صرافی هات بیت به طور مستقیم میزبان عرضه اولیه های ارز دیجیتال به معنای پلتفرم «Launchpad» یا «IEO Platform» نبود. برای روشن شدن این موضوع، لازم است تفاوت بین انواع عرضه های اولیه و نقش صرافی ها در آن ها را توضیح دهیم.

تفاوت ICO، IEO، IDO با لیست شدن در صرافی (CEX Listing)

• ICO (Initial Coin Offering): در این روش، پروژه های بلاکچینی مستقیماً توکن های خود را به سرمایه گذاران می فروشند. این فرآیند معمولاً از طریق وب سایت پروژه یا پلتفرم های اختصاصی انجام می شود و لزوماً نیازی به دخالت یک صرافی متمرکز ندارد.
• IEO (Initial Exchange Offering): در این مدل، یک صرافی متمرکز (مانند بایننس لانچ پد یا کوکوین اسپات لایت) میزبان عرضه اولیه توکن های جدید است. صرافی مسئولیت انتخاب پروژه ها، بازاریابی و اجرای فرآیند فروش را بر عهده می گیرد. مشارکت کنندگان معمولاً باید توکن بومی صرافی را نگهداری یا استیک کنند تا واجد شرایط شوند.
• IDO (Initial DEX Offering): این نوع عرضه اولیه در پلتفرم های صرافی غیرمتمرکز (DEX) یا Launchpadهای غیرمتمرکز انجام می شود. فرآیند کاملاً روی بلاکچین و با استفاده از قراردادهای هوشمند صورت می گیرد. معمولاً برای شرکت در IDOها نیز نیاز به استیکینگ توکن های بومی Launchpad غیرمتمرکز است.

صرافی هات بیت، در واقع یک صرافی ثانویه (Secondary Exchange) بود که در لیست کردن (Listing) سریع توکن های جدید پس از اتمام عرضه های اولیه آن ها در پلتفرم های دیگر، پیشرو عمل می کرد. این ویژگی به هات بیت شهرت و محبوبیت زیادی بخشید، زیرا کاربران می توانستند بلافاصله پس از عرضه یک توکن، آن را در هات بیت معامله کنند. به بیان دیگر، هات بیت مکانی برای «کشف زودهنگام» پروژه های تازه وارد به بازار بود، نه محلی برای خرید اولیه توکن ها به صورت مستقیم از تیم پروژه. این سرعت در لیست کردن، به معامله گران فرصت می داد تا از نوسانات قیمتی پس از عرضه اولیه بهره ببرند.

هات بیت هرگز یک پلتفرم عرضه اولیه به معنای واقعی (Launchpad) نبود، بلکه به دلیل سرعت بالا در لیست کردن توکن های جدید پس از اتمام عرضه های اولیه در پلتفرم های دیگر، شناخته شده بود.

چرا صرافی هات بیت تعطیل شد؟

صرافی هات بیت در تاریخ ۱ خرداد ۱۴۰۲ (۲۲ مه ۲۰۲۳) به طور رسمی توقف کامل فعالیت های خود را اعلام کرد. این خبر شوک بزرگی برای میلیون ها کاربر، به ویژه در کشورهایی که دسترسی محدودی به صرافی های بین المللی داشتند، از جمله ایران، بود. دلایل اصلی که توسط خود هات بیت برای این تصمیم اعلام شد، شامل چندین عامل داخلی و خارجی در اکوسیستم کریپتو بود:

اولاً، این صرافی با چالش های عملیاتی متعددی روبرو شد. از جمله این موارد می توان به تعلیق موقت فعالیت ها در آگوست ۲۰۲۲ به دلیل مشکلات قانونی و بحران های مالی گسترده در صنعت رمزارزها اشاره کرد. ورشکستگی صرافی های بزرگی مانند FTX و مشکلات بانکی که بر استیبل کوین هایی مانند USDC تأثیر گذاشت، منجر به خروج گسترده نقدینگی از صرافی های متمرکز و وخامت جریان سرمایه شد.

ثانیاً، صنعت کریپتو به سمت تشدید مقررات یا تمرکززدایی بیشتر در حال حرکت بود. این روند، فشار فزاینده ای را بر صرافی های متمرکز مانند هات بیت وارد کرد و انطباق با این روندهای بلندمدت را برای آن ها دشوار ساخت. در محیطی که نیاز به شفافیت و پایبندی به قوانین بیشتر می شد، هات بیت توانایی لازم برای رقابت یا تطبیق را نداشت.

در نهایت، مدل عملیاتی هات بیت که بر ارائه طیف وسیعی از دارایی ها و خدمات ارزش افزوده تمرکز داشت، به دلیل عدم اطمینان کلی در فضای رمزارزها، حملات سایبری مداوم، و زیان های ناشی از آسیب پذیری هایی که مورد بهره برداری قرار گرفتند، ناپایدار شد. این مشکلات ساختاری و امنیتی، در کنار کاهش نقدینگی و فشار نظارتی، ادامه فعالیت هات بیت را غیرممکن ساخت. پس از اعلام تعطیلی، مشکلات زیادی برای کاربران، به ویژه کاربران ایرانی، در زمینه برداشت دارایی ها به وجود آمد. ترافیک بالای سایت و عدم دسترسی به خدمات، برداشت ها را با چالش مواجه کرد.

اکنون که هات بیت نیست، چگونه در عرضه اولیه ارز دیجیتال شرکت کنیم؟

با توقف فعالیت صرافی هات بیت، طبیعی است که کاربران به دنبال پلتفرم های جایگزین و معتبر برای مشارکت در عرضه های اولیه ارز دیجیتال باشند. در حال حاضر، روش های اصلی شرکت در عرضه های اولیه به دو دسته کلی تقسیم می شوند: پلتفرم های متمرکز (Launchpadهای صرافی های بزرگ) و پلتفرم های غیرمتمرکز (DEX Launchpads).

۱. مفهوم Launchpad و IEO در صرافی های معتبر

بسیاری از صرافی های متمرکز بزرگ، پلتفرم های عرضه اولیه خود را با نام «لانچ پد» (Launchpad) یا مشابه آن ارائه می دهند. این پلتفرم ها به کاربران خود اجازه می دهند با قفل کردن (استیکینگ) توکن بومی صرافی، در فروش توکن های پروژه های جدید مشارکت کنند. از جمله مهم ترین این پلتفرم ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• Binance Launchpad: پیشروترین پلتفرم IEO در جهان است که پروژه های معتبری را معرفی می کند. برای شرکت در آن، کاربران باید توکن BNB را در حساب خود نگهداری کنند. البته، کاربران ایرانی به دلیل تحریم ها و الزامات احراز هویت (KYC) با چالش های جدی روبرو هستند و استفاده از VPN/VPS با IP ثابت برای آن ها ضروری است.
• OKX Jumpstart: این پلتفرم نیز متعلق به صرافی OKX است و فرصت های IEO را برای کاربران خود فراهم می کند. معمولاً نیاز به نگهداری توکن OKB (توکن بومی OKX) برای شرکت در این لانچ پدها است.
• Bybit Launchpad: صرافی Bybit نیز پلتفرم IEO خود را دارد که به کاربران امکان می دهد با نگهداری توکن های BIT یا USDT در رویدادهای عرضه اولیه شرکت کنند.
• KuCoin Spotlight: این پلتفرم از صرافی KuCoin نیز برای ارائه توکن های جدید به بازار استفاده می شود. مشابه سایر Launchpadها، نیاز به نگهداری توکن KCS (توکن بومی KuCoin) برای مشارکت در آن وجود دارد.
• Gate.io Startup: صرافی Gate.io نیز یکی از فعال ترین پلتفرم ها در زمینه عرضه توکن های جدید است. این پلتفرم تعداد زیادی پروژه را لیست می کند و کاربران می توانند با نگهداری توکن GT (توکن بومی Gate.io) در آن ها شرکت کنند.

ملاحظات برای کاربران ایرانی: با توجه به تحریم ها، مشارکت در لانچ پدهای صرافی های خارجی معتبر نیازمند استفاده از راهکارهایی مانند VPN یا VPS با IP ثابت و رعایت نکات امنیتی بالاست. احراز هویت در این صرافی ها برای ایرانیان دشوار یا غیرممکن است و ریسک بلوکه شدن دارایی ها وجود دارد.

۲. پلتفرم های غیرمتمرکز (DEX Launchpads) برای IDO

پلتفرم های غیرمتمرکز، جایگزینی برای صرافی های متمرکز محسوب می شوند و فرآیند عرضه اولیه توکن ها (IDO) را به صورت کاملاً غیرمتمرکز و بدون نیاز به واسطه انجام می دهند. برای شرکت در IDOها، معمولاً مراحل زیر باید طی شود:

1. نیاز به کیف پول غیرامانی: شما باید یک کیف پول غیرامانی (Non-custodial Wallet) مانند متامسک (MetaMask) یا تراست ولت (Trust Wallet) داشته باشید که کنترل کامل کلیدهای خصوصی آن در اختیار شما باشد.
2. استیکینگ توکن بومی پلتفرم: اغلب پلتفرم های IDO از شما می خواهند که توکن بومی خود را استیک کنید تا واجد شرایط شرکت در قرعه کشی یا آلوکیشن (سهمیه) توکن های جدید شوید.
3. تحقیق و بررسی پروژه: در دنیای غیرمتمرکز، مسئولیت تحقیق و بررسی (DYOR) به طور کامل بر عهده خود کاربر است. باید Whitepaper، تیم، توکنومیکس و کاربرد پروژه را به دقت بررسی کنید.

نمونه هایی از پلتفرم های IDO:

• Polkastarter: یکی از Launchpadهای محبوب برای پروژه های مبتنی بر Polkadot و دیگر بلاکچین ها.
• DAO Maker: پلتفرمی که به پروژه ها کمک می کند تا سرمایه جذب کنند و به کاربران فرصت مشارکت در IDOها را می دهد.
• GameFi: پلتفرمی متمرکز بر پروژه های بازی های بلاکچینی و متاورس که عرضه های اولیه متعددی را میزبانی می کند.

مزیت اصلی این پلتفرم ها، عدم نیاز به احراز هویت و دسترسی بیشتر برای کاربران سراسر جهان است، اما ریسک های خاص خود را نیز دارند، از جمله احتمال بالای کلاهبرداری (Rug Pull) در پروژه های کمتر شناخته شده.

۳. صرافی های ایرانی برای خرید ارزهای تازه لیست شده

برای کاربران ایرانی، استفاده از صرافی های داخلی می تواند گزینه امن تر و بدون دردسری باشد. این صرافی ها تابع قوانین کشور هستند و نیازی به دور زدن تحریم ها با استفاده از ابزارهایی مانند VPN/VPS نیست. صرافی های داخلی معمولاً پس از لیست شدن یک ارز دیجیتال در صرافی های بزرگ و معتبر جهانی، آن را به لیست خود اضافه می کنند. این بدان معناست که شما نمی توانید در همان لحظات اولیه عرضه اولیه از طریق صرافی های ایرانی اقدام به خرید کنید، اما می توانید پس از تثبیت قیمت و ورود به بازار ثانویه، آن را خریداری کنید. این روش، ریسک های مربوط به نوسانات اولیه و کلاهبرداری در عرضه های اولیه را کاهش می دهد و محیط امن تری را فراهم می کند.

انتخاب صرافی داخلی معتبر که سابقه خوبی در پشتیبانی از مشتریان و امنیت داشته باشد، اهمیت بالایی دارد. با این حال، باید در نظر داشت که تنوع ارزها و حجم معاملات در صرافی های داخلی معمولاً کمتر از نمونه های بین المللی است.

نکات مهم و ملاحظات برای مشارکت در عرضه های اولیه (به ویژه برای کاربران ایرانی)

مشارکت در عرضه های اولیه ارز دیجیتال می تواند بسیار سودآور باشد، اما با ریسک های قابل توجهی همراه است. این ریسک ها برای کاربران ایرانی به دلیل محدودیت ها و تحریم ها، پیچیده تر نیز می شوند. در ادامه به مهم ترین نکات و ملاحظات می پردازیم:

۱. ریسک های بالا

سرمایه گذاری در عرضه های اولیه ذاتاً بسیار پرریسک است. بسیاری از پروژه ها ممکن است موفق نشوند، یا حتی کلاهبرداری (Rug Pull) از آب درآیند. ارزش توکن های تازه عرضه شده می تواند به سرعت کاهش یابد. بنابراین، تنها با پولی سرمایه گذاری کنید که از دست دادن آن تأثیری بر زندگی شما نگذارد.

۲. تحریم ها و احراز هویت (KYC) برای کاربران ایرانی

برای کاربران ایرانی، احراز هویت (Know Your Customer – KYC) در اکثر صرافی های خارجی بزرگ و لانچ پدهای معتبر عملاً غیرممکن است. این صرافی ها به دلیل تحریم های بین المللی، به کاربران ایرانی خدمات مستقیم ارائه نمی دهند. استفاده از VPN یا VPS با IP ثابت برای پنهان کردن هویت ایرانی ضروری است، اما حتی با این وجود، همیشه ریسک شناسایی و بلوکه شدن دارایی ها وجود دارد. انتخاب یک VPN/VPS معتبر با IP ثابت و اختصاصی که سابقه قطع خدمات نداشته باشد، از اهمیت بالایی برخوردار است.

برای کاربران ایرانی، همیشه ریسک بلوکه شدن دارایی در صرافی های خارجی به دلیل تحریم ها و عدم احراز هویت وجود دارد. استفاده از VPN/VPS با IP ثابت یک ضرورت است، اما ضامن ۱۰۰٪ امنیت نیست.

۳. تحقیق و بررسی دقیق پروژه (DYOR)

اصطلاح Do Your Own Research یا DYOR در بازار کریپتو بسیار حیاتی است، به ویژه در مورد پروژه های عرضه اولیه. قبل از سرمایه گذاری در هر توکن جدیدی، موارد زیر را به دقت بررسی کنید:

• وایت پیپر (Whitepaper): سند اصلی پروژه که جزئیات فنی، اهداف، فناوری و مدل کسب وکار را توضیح می دهد.
• تیم پروژه: سابقه، تخصص و شفافیت اعضای تیم. آیا آن ها تجربه کافی در حوزه بلاکچین و پروژه مورد نظر را دارند؟
• توکنومیکس (Tokenomics): نحوه توزیع، عرضه کل، برنامه های قفل گشایی (Vesting) و کاربردهای توکن. آیا توکنومیکس منطقی و پایدار است؟
• کاربرد و نوآوری (Use Case): آیا پروژه مشکلی واقعی را حل می کند؟ آیا نوآوری خاصی دارد؟
• جامعه (Community): فعالیت و اندازه جامعه کاربران و توسعه دهندگان پروژه در شبکه های اجتماعی و انجمن ها.
• نقشه راه (Roadmap): برنامه های آتی پروژه و میزان پایبندی به آن ها.

۴. امنیت

امنیت دارایی های شما اولویت اصلی است. همیشه از کیف پول های امن و معتبر استفاده کنید. فعال سازی تأیید دو مرحله ای (Two-Factor Authentication – 2FA) برای ورود به صرافی ها و کیف پول ها ضروری است. مراقب حملات فیشینگ و وب سایت های جعلی باشید. هرگز کلیدهای خصوصی خود را با کسی به اشتراک نگذارید.

توصیه می شود که برای مبالغ بالا، از کیف پول های سخت افزاری (Hardware Wallets) استفاده کنید، زیرا این کیف پول ها امنیت بالاتری را در برابر حملات آنلاین فراهم می کنند. همچنین، هیچگاه تمام دارایی خود را در یک صرافی یا کیف پول نگهداری نکنید؛ توزیع دارایی ها بین چند پلتفرم امن، می تواند ریسک را کاهش دهد.

نتیجه گیری

صرافی هات بیت، با وجود محبوبیت خود در گذشته، به دلیل چالش های عملیاتی، فشارهای نظارتی و مسائل امنیتی، در خرداد ۱۴۰۲ به فعالیت خود پایان داد. نکته مهمی که باید به خاطر داشت این است که هات بیت هرگز پلتفرمی برای عرضه اولیه ارز دیجیتال (ICO/IEO/IDO) به معنای واقعی نبود، بلکه شهرت آن به دلیل سرعت بالای لیست کردن توکن های جدید پس از اتمام عرضه های اولیه در پلتفرم های دیگر بود. این تفاوت، درک صحیح از فرصت های سرمایه گذاری در بازار کریپتو را ضروری می سازد.

با تعطیلی هات بیت، کاربران به دنبال جایگزین های معتبر برای شرکت در عرضه های اولیه هستند. پلتفرم های Launchpad صرافی های بزرگ مانند بایننس، OKX و بای بیت، و همچنین پلتفرم های غیرمتمرکز IDO مانند پولکاستارتر و DAO میکر، فرصت های جدیدی را ارائه می دهند. با این حال، به دلیل تحریم ها، کاربران ایرانی باید با دقت بیشتری عمل کرده و ریسک های مربوط به احراز هویت و بلوکه شدن دارایی ها را در نظر بگیرند.

همواره هوشیاری و تحقیق جامع (DYOR) قبل از هرگونه سرمایه گذاری در بازار پرریسک ارزهای دیجیتال، به ویژه در عرضه های اولیه، از اهمیت بالایی برخوردار است. با شناخت صحیح از پلتفرم ها، درک ریسک ها و انجام تحقیقات کافی، می توانید فرصت های جدید را در این بازار پویا شناسایی کرده و تصمیمات آگاهانه تری برای آینده مالی خود بگیرید.