متن دادخواست نفقه فرزند

تنظیم متن دادخواست نفقه فرزند، گامی اساسی برای مادرانی است که قصد دارند برای تامین هزینه های زندگی و آینده فرزندان خود اقدام کنند. این فرآیند حقوقی، حق قانونی کودکان را در بهره مندی از حمایت مالی پدر یا جد پدری تضمین می کند و مادر می تواند به نمایندگی از فرزند خود، این حق را مطالبه نماید. در ادامه، این مقاله راهنمایی جامع و کاربردی را برای تنظیم و ثبت این دادخواست ارائه می دهد.

حمایت از حقوق کودکان، به ویژه در زمینه تأمین نیازهای اساسی آن ها، همواره یکی از دغدغه های اصلی نظام حقوقی هر جامعه ای است. نفقه فرزند، تعهدی قانونی است که بقا و رشد سالم کودک را تضمین می کند. زمانی که مسئولین پرداخت نفقه از انجام این وظیفه سر باز می زنند، قانون راهکارهایی را برای مطالبه این حق پیش بینی کرده است. در این میان، نقش مادر به عنوان مهم ترین حامی فرزند، برجسته می شود.

این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع، به شما کمک می کند تا با اصول حقوقی، مراحل قانونی، و نحوه تنظیم متن دادخواست نفقه فرزند آشنا شوید. تمرکز اصلی ما بر حق مادر در مطالبه نفقه و ارائه یک نمونه دادخواست کامل و قابل ویرایش است. با مطالعه این راهنما، نه تنها به درک عمیقی از این موضوع دست خواهید یافت، بلکه قادر خواهید بود با آگاهی کامل و مستندات لازم، گام های حقوقی ضروری را برای تأمین آینده فرزندان خود بردارید.

نفقه فرزند چیست و چه کسانی مسئول پرداخت آن هستند؟

مفهوم نفقه فرزند در حقوق ایران، فراتر از تأمین صرف هزینه های خوراک و پوشاک است و دامنه وسیعی از نیازهای اساسی کودک را در بر می گیرد. شناخت دقیق این تعریف و همچنین آگاهی از ترتیب قانونی مسئولین پرداخت نفقه، برای هر مادر یا سرپرستی که قصد مطالبه این حق را دارد، ضروری است.

تعریف نفقه فرزند

مطابق ماده ۱۲۰۴ قانون مدنی، نفقه فرزند شامل کلیه نیازهای متناسب با وضعیت کودک و شأن خانوادگی او است. این موارد به شرح زیر می باشند:

• مسکن: تأمین محلی مناسب برای زندگی فرزند.
• البسه: فراهم کردن پوشاک کافی و متناسب با فصول مختلف و سن کودک.
• غذا: تهیه خوراک سالم و مقوی به میزان کافی.
• اثاث البیت: تأمین وسایل ضروری منزل برای زندگی فرزند.
• هزینه درمان: پرداخت کلیه مخارج پزشکی و درمانی کودک.
• هزینه تحصیل: پوشش دادن هزینه های آموزشی و تحصیلی، از مهدکودک تا دانشگاه، متناسب با استعداد و نیاز فرزند.
• سایر لوازم ضروری: هر آنچه که عرفاً برای گذران زندگی و رشد کودک لازم باشد، مانند هزینه های تفریح و سرگرمی های سالم.

میزان نفقه نه تنها به نیازهای کودک، بلکه به وضعیت مالی و شأن اجتماعی پدر نیز بستگی دارد. این اصل نشان می دهد که نفقه صرفاً تأمین حداقل ها نیست، بلکه باید متناسب با توان مالی منفق، زندگی آبرومندانه ای را برای فرزند فراهم آورد.

مسئولین پرداخت نفقه فرزند (ترتیب قانونی)

قانون گذار در ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی، ترتیب خاصی را برای مسئولین پرداخت نفقه فرزند تعیین کرده است. این ترتیب به صورت سلسله مراتبی است و تنها در صورت عدم توانایی یا فوت فرد در مرحله بالاتر، مسئولیت به مرحله بعدی منتقل می شود:

1. پدر: در درجه اول و به صورت اصلی، پرداخت نفقه فرزند بر عهده پدر است. این وظیفه از بدو تولد فرزند آغاز شده و تا زمانی که فرزند توانایی کسب معاش مستقل را نداشته باشد (مگر در موارد خاص)، ادامه می یابد. توانایی مالی پدر (استطاعت مالی) یکی از شرایط اصلی وجوب نفقه است.
2. اجداد پدری: در صورت فوت پدر یا عدم توانایی مالی او برای پرداخت نفقه، مسئولیت به اجداد پدری (پدربزرگ از طرف پدر) منتقل می شود. این مسئولیت نیز بر اساس اصل الأقرب فالأقرب (نزدیک ترین شخص مقدم است) و توانایی مالی جد پدری تعیین می گردد.
3. مادر: اگر پدر و اجداد پدری هر دو فوت کرده یا توانایی مالی برای پرداخت نفقه را نداشته باشند، این مسئولیت بر عهده مادر قرار می گیرد.
4. اجداد و جدات مادری و پدری (با رعایت الاقرب فالاقرب): در آخرین مرحله، و در صورت عدم توانایی همه افراد فوق، مسئولیت پرداخت نفقه بر عهده سایر اجداد و جدات از طرف مادری و پدری قرار می گیرد، باز هم با رعایت اصل الأقرب فالأقرب و تقسیم متناسب در صورت تساوی در درجه قرابت.

شرایط وجوب نفقه

برای اینکه نفقه بر عهده شخص منفق (پرداخت کننده نفقه) واجب شود، دو شرط اساسی باید محقق گردد:

1. ندار بودن فرزند و عدم توانایی کسب معاش: فرزند باید فاقد دارایی باشد و نتواند به واسطه شغل یا حرفه ای، معیشت خود را تأمین کند. این شرط در مورد فرزندان صغیر (زیر ۱۸ سال) به طور پیش فرض برقرار است، مگر اینکه استثنائی وجود داشته باشد. برای فرزندان کبیر، اثبات عدم توانایی کسب معاش از اهمیت بالایی برخوردار است.
2. تمکن مالی منفق: شخصی که نفقه بر عهده اوست (پدر، جد پدری یا مادر)، باید تمکن مالی برای پرداخت آن را داشته باشد. به عبارت دیگر، پرداخت نفقه نباید او را در مضیقه مالی قرار دهد.

تفاوت نفقه گذشته و حال و آینده

شناخت این تفاوت در دعاوی نفقه فرزند از اهمیت زیادی برخوردار است:

• نفقه حال و آینده: نفقه از تاریخی که دادخواست مطالبه نفقه ثبت می شود به بعد و همچنین نفقه مربوط به آینده فرزند، قابل مطالبه است.
• نفقه گذشته: برخلاف نفقه زوجه که نفقه گذشته او نیز قابل مطالبه است، نفقه گذشته فرزندان اصولاً قابل مطالبه نیست. این بدان معناست که مادر نمی تواند برای سال هایی که فرزند بدون نفقه زندگی کرده است، دادخواست مطالبه نفقه گذشته را مطرح کند. تنها زمانی نفقه گذشته قابل مطالبه است که منفق خود به پرداخت آن در گذشته متعهد شده باشد و یا حکمی مبنی بر پرداخت آن صادر شده باشد. این نکته بسیار حائز اهمیت است و مادران باید بلافاصله پس از عدم پرداخت نفقه، اقدام به طرح دعوا کنند.

حق مادر در مطالبه نفقه فرزند: مبانی قانونی

اگرچه مسئولیت اولیه پرداخت نفقه فرزند بر عهده پدر است، اما قانون گذار با در نظر گرفتن جایگاه مادر و نقش حمایتی او، امکان مطالبه نفقه را از طرف مادر نیز فراهم کرده است. این بخش به تفصیل به مبانی قانونی و ابعاد حقوقی این حق می پردازد.

ماده ۶ قانون حمایت خانواده: تبیین مفهوم به اقتضای ضرورت

یکی از مهم ترین مواد قانونی که حق مادر در مطالبه نفقه فرزند را به رسمیت می شناسد، ماده ۶ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ است. این ماده بیان می دارد:

مادر یا هر شخصی که حضانت طفل یا نگهداری شخص محجور را به اقتضای ضرورت بر عهده دارد، حق اقامه دعوی برای مطالبه نفقه طفل یا محجور را نیز دارد. در این صورت، دادگاه باید در ابتدا ادعای ضرورت را بررسی کند.

تفسیر این ماده بسیار حیاتی است. به اقتضای ضرورت به این معناست که دادگاه باید احراز کند که کودک یا محجور نیاز به نفقه دارد و شخص دیگری (پدر یا جد پدری) که مسئول اصلی پرداخت است، یا از پرداخت امتناع می کند، یا فوت شده، یا توانایی مالی ندارد. در چنین شرایطی است که مادر به عنوان فردی که عملاً نگهداری و حضانت فرزند را بر عهده دارد، می تواند برای مطالبه نفقه اقدام کند.

این ماده قانونی، چالش حقوقی عدم احراز سمت را که پیش از این برای مادران وجود داشت، برطرف کرده است. پیش از این، مادر برای اقامه دعوا باید قیم یا ولی قهری فرزند می بود، اما با تصویب این ماده، صرفِ برعهده داشتن حضانت یا نگهداری فرزند به اقتضای ضرورت، برای اقامه دعوا کافی است.

جایگاه مادر در دعوای مطالبه نفقه: خواهان یا نماینده قانونی؟

یکی از ابهامات رایج در این زمینه، ماهیت جایگاه مادر در دعوای نفقه است. آیا مادر خواهان اصلی دعوا محسوب می شود یا به عنوان نماینده قانونی فرزند در دادگاه حضور می یابد؟

بر اساس نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه (که در بخش های بعدی به تفصیل به آن خواهیم پرداخت)، حکم ماده ۶ قانون حمایت خانواده، نوعی نمایندگی قانونی خاص و در جهت حمایت از اطفال و دیگر محجورین است. بنابراین، اصیل در دعوای مطالبه نفقه، خود فرزند است و مادر به نمایندگی قانونی از وی مبادرت به طرح دعوا می کند. این بدان معناست که حکم نهایی به نفع فرزند صادر می شود، نه به نفع مادر. این تفکیک از نظر حقوقی بسیار مهم است، زیرا به تبع آن، مادر نمی تواند از حق نفقه فرزند صلح کرده یا به صورت دلخواه از آن چشم پوشی کند، مگر با رعایت غبطه و مصلحت طفل و با تأیید مرجع قضایی.

تفاوت با ولی، وصی و قیم

برای درک بهتر جایگاه مادر، لازم است تفاوت او را با سایر نمایندگان قانونی روشن کنیم:

• ولی قهری: پدر و جد پدری، ولی قهری فرزند محسوب می شوند. ولایت قهری، یک ولایت ذاتی است که به موجب قانون و با تولد فرزند برای آن ها ایجاد می شود و آن ها را مسئول امور مالی و غیرمالی فرزند می کند.
• وصی: فردی است که از سوی ولی قهری (پدر یا جد پدری) برای اداره امور مالی فرزند صغیر پس از فوت ولی، تعیین می شود. وصایت با وصیت نامه رسمی یا عادی ایجاد می شود.
• قیم: در صورتی که طفل ولی قهری یا وصی نداشته باشد و یا ولی و وصی صلاحیت لازم را نداشته باشند، دادگاه برای او قیم تعیین می کند. قیم مسئول اداره امور مالی و گاهی غیرمالی محجور است.

مادر به موجب ماده ۶ قانون حمایت خانواده، در شرایط اضطرار، دارای یک نمایندگی قانونی خاص برای مطالبه نفقه است که با هیچ یک از عناوین ولی، وصی یا قیم یکسان نیست. این نمایندگی صرفاً محدود به اقامه دعوا برای مطالبه نفقه است و شامل سایر اختیارات ولی یا قیم نمی شود.

مراحل مطالبه نفقه فرزند: از اظهارنامه تا اجرای حکم

مطالبه نفقه فرزند یک فرآیند حقوقی مرحله ای است که نیازمند آگاهی و دقت است. آگاهی از این مراحل به شما کمک می کند تا با آمادگی کامل و به ترتیب قانونی پیش بروید.

گام اول: ارسال اظهارنامه رسمی مطالبه نفقه

قبل از هرگونه اقدام قضایی، توصیه می شود که یک اظهارنامه رسمی برای مطالبه نفقه ارسال شود. این مرحله اختیاری است اما می تواند بسیار مؤثر باشد.

• هدف از ارسال اظهارنامه:
  • اخطار رسمی: به پدر یا جد پدری اطلاع می دهد که شما قصد مطالبه نفقه را دارید.
  • مستندسازی: سندی رسمی ایجاد می کند که نشان می دهد شما پیش از طرح دعوا، برای حل مسالمت آمیز موضوع اقدام کرده اید.
  • جلب توجه: ممکن است باعث شود خوانده بدون نیاز به مراحل طولانی دادگاه، به پرداخت نفقه اقدام کند.
• نکات مهم در تنظیم اظهارنامه:
  • باید به صراحت درخواست پرداخت نفقه و مبلغ مورد نظر (در صورت امکان تخمینی) ذکر شود.
  • تاریخ دقیق شروع عدم پرداخت نفقه مشخص شود.
  • مهلتی معین برای پرداخت نفقه (مثلاً ۱۰ روز) تعیین گردد.
  • اظهارنامه باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و ارسال شود.

گام دوم: تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه نفقه

این گام، اصلی ترین مرحله برای مطالبه حقوقی نفقه است و نیازمند تنظیم دقیق متن دادخواست نفقه فرزند می باشد که در بخش بعدی به تفصیل به آن خواهیم پرداخت.

• مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: تمامی دادخواست ها باید از طریق این دفاتر ثبت و به مرجع قضایی صالح ارسال شوند.
• تکمیل فرم دادخواست: فرم دادخواست شامل بخش هایی برای خواهان، خوانده، خواسته، دلایل و منضمات و شرح دعوا است که باید با دقت تکمیل شود.
• پیوست مدارک لازم: کلیه مدارک مورد نیاز (که در بخش مدارک لازم به آن اشاره خواهد شد) باید اسکن و پیوست دادخواست شود.

گام سوم: تعیین کارشناس و تعیین میزان نفقه

پس از ثبت دادخواست و ارجاع به دادگاه، دادگاه معمولاً برای تعیین میزان نفقه، موضوع را به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می دهد.

• نقش کارشناس رسمی دادگستری: کارشناس با بررسی دقیق عوامل مختلف، میزان نفقه را تعیین می کند. این عوامل عبارتند از:
  • درآمد و تمکن مالی منفق (پدر یا جد پدری).
  • نیازهای واقعی فرزند (سن، جنسیت، وضعیت جسمی و روحی، نیازهای آموزشی، درمانی و غیره).
  • شأن خانوادگی منفق (پدر یا جد پدری) و فرزند.
  • موقعیت مکانی زندگی و هزینه های جاری.
• عوامل موثر در تعیین میزان نفقه: کارشناس تمام جزئیات مربوط به هزینه های زندگی فرزند از جمله خوراک، پوشاک، مسکن، تحصیل، درمان، تفریح و سایر لوازم ضروری را مد نظر قرار می دهد.

گام چهارم: رسیدگی در دادگاه خانواده

پس از نظریه کارشناسی، پرونده برای رسیدگی نهایی به دادگاه باز می گردد.

• صلاحیت دادگاه خانواده: اصولاً رسیدگی به دعاوی نفقه فرزند در صلاحیت دادگاه خانواده است. با این حال، در برخی موارد که میزان خواسته (مبلغ نفقه مطالبه شده) پایین تر از حد نصاب قانونی باشد (در حال حاضر، دعاوی مالی تا سقف بیست میلیون تومان)، ممکن است شورای حل اختلاف نیز صلاحیت رسیدگی داشته باشد. اما با توجه به پیچیدگی و اهمیت موضوع نفقه فرزند، در اکثر موارد دادگاه خانواده مرجع صالح است.
• جلسات رسیدگی و ارائه دلایل و مستندات: در جلسات دادگاه، طرفین (مادر به نمایندگی از فرزند و خوانده) می توانند دفاعیات خود را مطرح کرده و دلایل و مستندات جدیدی ارائه دهند. قاضی با توجه به اظهارات طرفین، گزارش کارشناس و سایر شواهد، رأی مقتضی را صادر می کند.

گام پنجم: صدور و اجرای حکم

پس از اتمام رسیدگی و قطعیت حکم، نوبت به اجرای آن می رسد.

• درخواست صدور اجراییه: پس از قطعیت حکم دادگاه مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت نفقه، مادر باید درخواست صدور اجراییه را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارائه دهد.
• توقیف اموال و سایر ضمانت های اجرایی: در صورتی که خوانده به صورت داوطلبانه نفقه را پرداخت نکند، می توان از طریق اجرای احکام دادگستری، برای توقیف اموال او (مانند حساب بانکی، حقوق، املاک، خودرو) اقدام کرد.

  علاوه بر توقیف اموال، عدم پرداخت نفقه فرزند دارای ضمانت اجرای کیفری نیز می باشد. مطابق ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده، هر کس با داشتن استطاعت مالی از پرداخت نفقه اشخاص واجب النفقه (از جمله فرزند) امتناع کند، به حبس تعزیری درجه شش محکوم می شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی (مادر به نمایندگی از فرزند) است.

نمونه دادخواست مطالبه نفقه فرزند از طرف مادر (با جزئیات کامل و نکات کاربردی)

این بخش، مهم ترین قسمت مقاله است که یک نمونه کامل از متن دادخواست نفقه فرزند را ارائه می دهد. این نمونه با در نظر گرفتن مبانی قانونی و نکات کاربردی، به شما کمک می کند تا دادخواستی دقیق و مستدل تنظیم نمایید. فراموش نکنید که هر مورد حقوقی شرایط خاص خود را دارد و این نمونه باید متناسب با وضعیت شما ویرایش شود.

توضیح بخش های دادخواست

دادخواست شامل بخش های مختلفی است که هر یک اطلاعات خاصی را طلب می کنند:

۱. خواهان:

• نام و نام خانوادگی فرزند (خواهان اصلی)
• نام و نام خانوادگی مادر (به عنوان نماینده قانونی فرزند طبق ماده 6 قانون حمایت خانواده)
• اقامتگاه دقیق (آدرس کامل) فرزند و مادر
• شماره ملی فرزند و مادر

۲. خوانده:

• نام و نام خانوادگی پدر یا جد پدری (کسی که نفقه بر عهده اوست)
• اقامتگاه دقیق (آدرس کامل)
• شماره ملی

۳. خواسته:

• مطالبه نفقه فرزند به نام [نام فرزند] از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت نفقه] لغایت صدور و اجرای حکم.
• تقویم خواسته: باید مبلغی به عنوان خواسته تعیین شود. در دعاوی نفقه، معمولاً مطالبه نفقه ایام گذشته [مثلاً 3 ماه] به مبلغ [مثلاً 60,000,000 ریال] و مطالبه نفقه ایام آتی ماهانه به مبلغ [مثلاً 20,000,000 ریال] به انضمام کلیه خسارات دادرسی و هزینه کارشناسی. (برای مبالغ کمتر از 20 میلیون تومان، شورای حل اختلاف و برای بیشتر، دادگاه خانواده صالح است.)

۴. دلایل و منضمات:

• تصویر مصدق (برابر با اصل) سند ازدواج (و یا سند طلاق در صورت جدایی).
• تصویر مصدق شناسنامه فرزند (و کارت ملی فرزند در صورت دارا بودن).
• تصویر مصدق شناسنامه و کارت ملی مادر.
• گواهی حضانت (در صورت وجود اختلاف در حضانت و اثبات نگهداری فرزند توسط مادر).
• استشهادیه یا شهادت شهود (در صورت لزوم برای اثبات عدم پرداخت نفقه یا تمکن مالی خوانده).
• گواهی عدم تمکن مالی مادر یا عدم توانایی فرزند در کسب معاش.
• مدارک اثبات استطاعت مالی خوانده (مانند فیش حقوقی، سند مالکیت، پرینت حساب بانکی و…).
• تصویر اظهارنامه ارسالی (در صورت ارسال).
• درخواست جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری جهت تعیین میزان نفقه.
• هر گونه مدرک دیگری که ادعای شما را اثبات کند.

متن کامل نمونه دادخواست مطالبه نفقه فرزند

بسمه تعالی

ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

احتراما به استحضار می رساند:

اینجانبه [نام کامل مادر]، فرزند [نام پدر مادر]، با شماره ملی [شماره ملی مادر] و اقامتگاه [آدرس کامل مادر]، به نمایندگی از فرزند صغیر/کبیر [نام کامل فرزند]، فرزند [نام پدر فرزند]، با شماره ملی [شماره ملی فرزند] و اقامتگاه [آدرس کامل فرزند] (به موجب ماده 6 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 مبنی بر اینکه مادر یا هر شخصی که حضانت طفل یا نگهداری شخص محجور را به اقتضای ضرورت برعهده دارد، حق اقامه دعوی برای مطالبه نفقه طفل یا محجور را نیز دارد)، دعوای حاضر را مطرح می نمایم.

خوانده محترم، آقای/خانم [نام کامل پدر/جد پدری]، فرزند [نام پدر خوانده]، با شماره ملی [شماره ملی خوانده] و اقامتگاه [آدرس کامل خوانده]، پدر/جد پدری فرزند اینجانبه، علی رغم استطاعت مالی کامل و برخورداری از شغل/درآمد ثابت/دارایی قابل توجه [در صورت اطلاع، جزئیات را ذکر کنید، مثلاً کارمند شرکتX، مالک چندین ملک و خودرو]، از تاریخ [تاریخ دقیق شروع عدم پرداخت نفقه، مثال: 1402/01/01] تا کنون، از پرداخت نفقه شرعی و قانونی فرزند مشترکمان، [نام کامل فرزند]، به طور کامل امتناع ورزیده اند.

همانطور که مستحضرید، مطابق ماده 1199 قانون مدنی، نفقه اولاد بر عهده پدر است و پس از فوت پدر یا عدم قدرت او به انفاق، به عهده اجداد پدری قرار می گیرد. با توجه به اینکه [نام پدر/جد پدری]، مسئول قانونی پرداخت نفقه فرزند می باشد و فرزند اینجانبه فاقد هرگونه تمکن مالی و توانایی کسب معاش مستقل بوده و نیازمند حمایت مالی جهت تأمین مسکن، البسه، غذا، اثاث البیت، هزینه های درمان و تحصیل می باشد، استدعای رسیدگی و صدور حکم شایسته مورد نظر است.

لذا، با استناد به مواد 1199 و 1204 قانون مدنی و ماده 6 قانون حمایت خانواده مصوب 1391، از محضر محترم دادگاه صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت نفقه معوقه فرزند، از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت نفقه] لغایت زمان تقدیم این دادخواست، به میزان [مبلغ ریالی تخمینی یا بر اساس نظر کارشناس] و همچنین پرداخت نفقه جاری و آتی فرزند از تاریخ تقدیم دادخواست تا زمان رفع نیاز، با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری، و نیز محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، هزینه کارشناسی و حق الوکاله وکیل در صورت داشتن وکیل) مورد استدعاست.

دلایل و منضمات:

1. تصویر مصدق سند ازدواج شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ] (یا سند طلاق شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ]).
2. تصویر مصدق شناسنامه و کارت ملی فرزند [نام فرزند].
3. تصویر مصدق شناسنامه و کارت ملی اینجانبه (مادر).
4. تصویر مصدق اظهارنامه شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ] (در صورت ارسال).
5. استشهادیه محلی مبنی بر عدم پرداخت نفقه و وضعیت مالی خوانده (در صورت لزوم).
6. پرینت حساب بانکی/فیش حقوقی/سند مالکیت [نام خوانده] (در صورت دسترسی و امکان اثبات تمکن مالی).
7. سایر مدارک مرتبط (مانند گواهی اشتغال به تحصیل فرزند، مدارک پزشکی و درمانی).

با تقدیم احترام،

نام و نام خانوادگی مادر: [نام کامل مادر]

امضاء: …………………

تاریخ: …………………

نکته مهم: پس از تکمیل این دادخواست، باید آن را به همراه کلیه مدارک پیوست، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به ثبت برسانید.

مدارک لازم برای ثبت دادخواست نفقه فرزند (چک لیست)

تهیه و ارائه مدارک صحیح و کامل، نقش حیاتی در پیشبرد پرونده و موفقیت در مطالبه نفقه فرزند دارد. در اینجا یک چک لیست جامع از مدارک مورد نیاز ارائه می شود:

1. تصویر مصدق (برابر با اصل) سند ازدواج:
   • در صورتی که والدین هنوز متأهل هستند.
   • یا تصویر مصدق سند طلاق: در صورتی که والدین از یکدیگر جدا شده اند.
2. تصویر مصدق شناسنامه فرزند:
   • برای فرزندان زیر ۱۸ سال.
   • تصویر مصدق کارت ملی فرزند: در صورت دارا بودن (برای فرزندان بالای ۱۵ سال).
3. تصویر مصدق شناسنامه و کارت ملی مادر (خواهان):
   • مدارک هویتی کامل مادر که به نمایندگی از فرزند اقدام می کند.
4. مدارک اثبات استطاعت مالی خوانده (پدر یا جد پدری):
   • فیش حقوقی، گواهی اشتغال به کار، پرینت حساب بانکی (در صورت امکان)، سند مالکیت اموال (خانه، زمین، خودرو)، هرگونه مدرک دال بر درآمد یا دارایی.
   • در صورت عدم دسترسی به این مدارک، می توانید درخواست استعلام از مراجع مربوطه (مثلاً ثبت احوال برای شناسایی اموال) را از دادگاه بخواهید یا به شهادت شهود استناد کنید.
5. استشهادیه یا شهادت شهود:
   • در صورت لزوم برای اثبات عدم پرداخت نفقه، یا برای اثبات تمکن مالی خوانده.
   • مشخصات کامل شهود (نام، نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس) باید در دادخواست ذکر شود و شهود در جلسه دادگاه حاضر شوند.
6. گواهی حضانت (در صورت اختلاف در حضانت و اثبات نگهداری):
   • اگر حضانت فرزند به موجب حکم دادگاه به مادر سپرده شده است.
7. تصویر اظهارنامه ارسالی (در صورت ارسال):
   • اظهارنامه رسمی مطالبه نفقه که پیش از دادخواست برای خوانده ارسال شده است.
8. گواهی اشتغال به تحصیل فرزند:
   • برای اثبات ادامه تحصیل فرزندان و نیاز به تأمین هزینه های آموزشی.
9. مدارک پزشکی و درمانی:
   • در صورت وجود بیماری خاص یا هزینه های درمانی بالا برای فرزند.

توجه داشته باشید که کلیه مدارک باید مصدق (برابر با اصل) باشند. این کار را می توانید در دفاتر اسناد رسمی یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام دهید.

سوالات متداول در زمینه نفقه فرزند

در فرآیند مطالبه نفقه فرزند، پرسش ها و ابهامات متعددی برای افراد پیش می آید. این بخش به برخی از مهم ترین و رایج ترین نکات حقوقی و سوالات متداول در این زمینه می پردازد تا راهنمای کاملی برای شما باشد.

نفقه فرزند صغیر و کبیر: تفاوت ها و شرایط مطالبه برای هر دو

پاسخ:

نفقه فرزند تا زمانی که توانایی اداره امور مالی خود و کسب درآمد مستقل را نداشته باشد، بر عهده منفق است.

• فرزند صغیر (معمولاً زیر 18 سال): نیاز به نفقه فرزند صغیر به طور پیش فرض توسط قانون محرز تلقی می شود و او ملزم به اثبات ناداری و عدم توانایی کسب معاش نیست. در این موارد، ملاک اصلی تعیین نفقه، نیازهای فرزند و تمکن مالی منفق است.
• فرزند کبیر (بالای 18 سال): برای فرزند کبیر، مطالبه نفقه نیازمند اثبات ناداری و عدم توانایی کسب معاش است. به عنوان مثال، اگر فرزند کبیر دانشجو باشد و نتواند همزمان کار کند، یا دچار بیماری و معلولیت باشد، نفقه او همچنان بر عهده منفق خواهد بود. صرف رسیدن به سن ۱۸ سالگی، نفقه را ساقط نمی کند.

نفقه فرزند پس از طلاق والدین: آیا حضانت بر نفقه تأثیر دارد؟

پاسخ:

خیر، حضانت بر تکلیف پرداخت نفقه تأثیری ندارد. نفقه فرزند یک حق مستقل برای خود فرزند است و با حضانت تفاوت دارد. حتی اگر حضانت فرزند بر عهده مادر باشد یا به هر دلیلی فرزند در نگهداری شخص ثالثی باشد، پدر یا جد پدری همچنان مسئول پرداخت نفقه فرزند است. توافقات مربوط به حضانت یا ملاقات، نمی تواند حق نفقه فرزند را زایل کند.

نفقه فرزند معلول یا بیمار: شرایط خاص و افزایش میزان نفقه

پاسخ:

بله، نفقه فرزند معلول یا بیمار ممکن است متفاوت باشد و معمولاً بالاتر از نفقه یک فرزند سالم تعیین می شود. نیازهای خاص این فرزندان، از جمله هزینه های درمانی مستمر، نگهداری، توان بخشی، دارو و مراقبت های ویژه، همگی در تعیین میزان نفقه در نظر گرفته می شوند. کارشناس رسمی دادگستری با بررسی دقیق وضعیت سلامت و نیازهای خاص فرزند، این موارد را در گزارش خود لحاظ می کند.

ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه فرزند (مجازات حبس تعزیری طبق ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده و نحوه تعقیب کیفری)

پاسخ:

عدم پرداخت نفقه فرزند توسط منفق دارای استطاعت مالی، هم ضمانت اجرای حقوقی و هم کیفری است:

• حقوقی: توقیف اموال، کسر از حقوق و سایر اقدامات اجراییه دادگاه.
• کیفری: مطابق ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده، هر کس با داشتن استطاعت مالی، از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه (از جمله فرزند) امتناع کند، به حبس تعزیری درجه شش (بین شش ماه تا دو سال حبس) محکوم می شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی (مادر به نمایندگی از فرزند) است و در صورت گذشت شاکی، تعقیب یا اجرای مجازات موقوف می شود. برای تعقیب کیفری، ابتدا باید دادگاه خانواده حکم بر نفقه صادر کرده و عدم پرداخت آن محرز شود، سپس می توان با ارائه شکایت کیفری اقدام کرد.

امکان صلح و سازش در دعوای نفقه: با رعایت مصلحت طفل

پاسخ:

بله، صلح و سازش در دعوای نفقه فرزند امکان پذیر است، اما مشروط به رعایت غبطه و مصلحت طفل. به دلیل اینکه نفقه حق فرزند است و نه مادر، هرگونه توافق یا صلح باید به گونه ای باشد که به ضرر فرزند نباشد. دادگاه بر این امر نظارت خواهد داشت و اگر صلح به مصلحت کودک نباشد، آن را تأیید نخواهد کرد. مادر نمی تواند به طور کامل از حق نفقه فرزند خود بدون در نظر گرفتن مصلحت او، چشم پوشی کند.

تأثیر ازدواج مجدد مادر بر نفقه فرزند

پاسخ:

ازدواج مجدد مادر هیچ تأثیری بر تکلیف پدر (یا جد پدری) در پرداخت نفقه فرزند ندارد. نفقه حق فرزند است و این حق مستقل از وضعیت تأهل مادر می باشد. مسئولیت اصلی پرداخت نفقه همچنان بر عهده پدر است و ازدواج مجدد مادر، پدر را از این وظیفه مبرا نمی کند.

نقش ادعای ضرورت در ماده ۶ قانون حمایت خانواده

پاسخ:

همانطور که قبلاً ذکر شد، ماده ۶ قانون حمایت خانواده به مادر یا هر شخصی که به اقتضای ضرورت حضانت یا نگهداری طفل را بر عهده دارد، اجازه می دهد برای مطالبه نفقه اقدام کند. دادگاه در ابتدا باید این ضرورت را بررسی کند. این به معنای آن است که دادگاه باید احراز کند که پدر یا جد پدری از پرداخت نفقه امتناع کرده اند یا فوت کرده اند یا توانایی مالی ندارند و کودک به دلیل عدم تأمین نفقه در مضیقه است. این ضرورت، توجیه قانونی برای دخالت مادر در فرآیند حقوقی مطالبه نفقه است.

آیا نفقه فرزند شامل هزینه های خاص (مثل آموزش عالی، سفر خارجی) هم می شود؟

پاسخ:

نفقه فرزند شامل کلیه نیازهای متناسب با وضعیت کودک و شأن خانوادگی او است. بنابراین:

• آموزش عالی: بله، اگر فرزند دارای استعداد و علاقه به تحصیلات دانشگاهی باشد و شرایط خانوادگی و مالی منفق نیز اجازه دهد، نفقه می تواند شامل هزینه های آموزش عالی (دانشگاه) نیز بشود، حتی اگر فرزند کبیر باشد اما دانشجو باشد و توانایی کسب معاش مستقل را نداشته باشد.
• سفر خارجی: معمولاً هزینه های سفر خارجی به عنوان جزء ضروری نفقه تلقی نمی شوند، مگر در شرایط خاص و با اثبات اینکه این سفر جزئی از شأن و نیازهای معمول زندگی فرزند در آن خانواده است و پدر توانایی تأمین آن را دارد. این موضوع بیشتر به تشخیص کارشناس و رأی دادگاه بستگی دارد.

نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه (انتخابی و مرتبط ترین موارد)

نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه، راهنماهایی برای مراجع قضایی هستند و به تبیین و تفسیر قوانین کمک می کنند. در اینجا به برخی از مهم ترین نظریات مرتبط با متن دادخواست نفقه فرزند می پردازیم:

نظریه مشورتی شماره ۷/۹۹/۷۰۸ مورخ ۱۳۹۹/۰۶/۱۵

استعلام: ماهیت صلاحیت مادر در طرح دعوای مطالبه نفقه فرزند غیربالغ موضوع ماده ۶ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ چیست؟ آیا اقدام مادر در حکم سمت قائم مقامی، وکالت یا قیم اتفاقی است؟ اگر حکم به نفع طفل صادر شود، اصیل در دعوا چه کسی است؟ آیا صلح نفقه و رضایت مادر از جانب طفل قابل پذیرش است؟

پاسخ اداره کل حقوقی قوه قضاییه:

1. ماهیت سمت مادر: حکم ماده ۶ قانون حمایت خانواده، یک حکم خاص و متضمن نوعی نمایندگی قانونی در جهت حمایت از اطفال و دیگر محجورین است. لذا، مشمول هیچ یک از عناوین و نهادهای وکالت، قیمومت یا قائم مقامی نیست. این نمایندگی صرفاً برای مطالبه نفقه و با احراز اقتضای ضرورت اعطا شده است.
2. اصیل در دعوا: اصیل در دعوای مطالبه نفقه، خود فرزند است و مادر به نمایندگی قانونی از وی مبادرت به طرح دعوا می کند.
3. صلح نفقه توسط مادر: لزوم پرداخت نفقه به اشخاص واجب النفقه قاعده ای آمره است و توافق زوجین نمی تواند موجب نفی یا بی اثر شدن این قاعده شود. لذا صلح نفقه فرزند از جانب مادر، در صورتی که به ضرر فرزند باشد، قابل پذیرش نیست. با این حال، اگر مقصود از رضایت مادر، این باشد که با تأمین نیازهای معیشتی فرزند، موجبات تمکن وی و رفع تکلیف پدر از پرداخت نفقه را فراهم آورد، منعی برای پذیرش این رضایت و توافق مبنای آن نیست؛ البته تفسیر قرارداد و بررسی رضایت مادر و حدود آن و رعایت غبطه و مصلحت طفل (مندرج در ماده ۴۵ قانون حمایت خانواده) بر عهده مرجع قضایی است.

استنتاج برای کاربر: این نظریه تأکید می کند که مادر صرفاً یک نماینده خاص برای مطالبه نفقه است و نمی تواند به دلخواه از حق نفقه فرزند چشم پوشی کند. حق نفقه متعلق به فرزند است و هر اقدامی باید با رعایت مصلحت او باشد. لذا، نام فرزند به عنوان خواهان اصلی و مادر به عنوان نماینده، باید در دادخواست درج شود.

نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۲/۶۶۴ مورخ ۱۴۰۲/۱۱/۰۱

استعلام: چنانچه در راستای ماده ۶ قانون حمایت خانواده دادخواست مطالبه نفقه فرزند توسط مادر به طرفیت پدر تقدیم شود، آیا باید نام خود طفل در ستون خواهان درج و نام مادر به عنوان نماینده قانونی درج و در صورت عدم رعایت، قرار عدم استماع دعوا صادر شود یا با توجه به عدم لزوم رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی در دعاوی مشمول قانون یادشده (ماده ۸ همان قانون)، عدم رعایت این امر فاقد ضمانت اجرا بوده و دادگاه مکلف به رسیدگی ماهوی است؟

پاسخ اداره کل حقوقی قوه قضاییه:

هر چند در فرض سؤال باید از مفاد و مندرجات دادخواست مشخص باشد که مادر نفقه فرزند خود را مطالبه کرده است؛ اما الزامی به درج این نمایندگی در ستون مربوط به خواهان نیست و عدم درج نام فرزند در ستون مربوط به خواهان، نقص در دادخواست تلقی نمی شود.

استنتاج برای کاربر: این نظریه کمی با نظریه قبلی در ظاهر تناقض دارد اما در واقع آن را تکمیل می کند. این نظریه بیان می دارد که اگرچه از لحاظ ماهوی، فرزند اصیل است، اما از نظر شکلی و نگارشی در متن دادخواست نفقه فرزند، نیازی نیست که حتماً نام فرزند در ستون خواهان درج شود و عدم درج آن منجر به رد دادخواست نخواهد شد. مهم این است که از محتوای دادخواست به وضوح مشخص شود که مادر به نمایندگی از فرزند مطالبه نفقه می کند. با این حال، برای وضوح بیشتر و مطابق با نظریه اول که فرزند را اصیل می داند، توصیه می شود نام فرزند به عنوان خواهان و مادر به عنوان نماینده قانونی وی ذکر گردد تا هیچ ابهامی باقی نماند.

نتیجه گیری و فراخوان به عمل

در این مقاله به بررسی جامع و گام به گام فرآیند مطالبه نفقه فرزند پرداختیم. از تعریف نفقه و شناسایی مسئولین پرداخت آن گرفته تا تبیین حق مادر در اقامه دعوا و مراحل قانونی، همه ابعاد ضروری برای تنظیم متن دادخواست نفقه فرزند را پوشش دادیم. روشن شد که نفقه فرزند، حق مسلم و قانونی اوست که بقا و رشد سالم کودک را تضمین می کند و این حق مستقل از وضعیت حضانت یا تأهل والدین است.

آگاهی از قوانین و مراحل حقوقی، نخستین گام برای مادران و سرپرستان است تا بتوانند به درستی از حقوق فرزندان خود دفاع کنند. اطمینان از صحت مدارک، تنظیم دقیق دادخواست و پیگیری مستمر مراحل قضایی، از جمله عوامل کلیدی در موفقیت این مسیر هستند. فراموش نکنید که عدم پرداخت نفقه، دارای ضمانت اجرایی حقوقی و کیفری است و قانون به حمایت از حقوق کودکان برخاسته است.

درک پیچیدگی های قانونی و جزئیات اجرایی، می تواند برای افراد ناآشنا با حقوق، چالش برانگیز باشد. با توجه به اهمیت و حساسیت پرونده های خانواده و لزوم حفظ مصلحت کودکان، توصیه می شود در صورت وجود هرگونه ابهام، پیچیدگی در پرونده یا نیاز به راهنمایی بیشتر، از مشاوره حقوقی تخصصی بهره مند شوید. وکلای متخصص در حوزه دعاوی خانواده می توانند شما را در تمامی مراحل، از تنظیم دقیق متن دادخواست نفقه فرزند تا پیگیری پرونده در دادگاه و اجرای حکم، یاری رسانند.

برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه نفقه فرزند و سایر دعاوی خانواده، می توانید با شماره [شماره تماس] تماس حاصل فرمایید یا از طریق فرم مشاوره آنلاین [لینک به فرم مشاوره] درخواست خود را ثبت نمایید. کارشناسان ما آماده پاسخگویی به سوالات و ارائه راهکارهای متناسب با شرایط شما هستند تا با اطمینان خاطر، حقوق فرزندان دلبندتان را پیگیری کنید.