چطور مهریمو اجرا بزارم

مطالبه و اجرای مهریه، یکی از حقوق قانونی و مهم زنان در ایران است که می تواند در شرایط مختلفی از زندگی مشترک مطرح شود. این فرآیند ممکن است برای بسیاری از بانوان پیچیده و نگران کننده به نظر برسد، اما با آگاهی از مراحل قانونی، مدارک لازم و روش های موجود، می توان این مسیر را با اطمینان و اثربخشی بیشتری طی کرد. این مقاله به شما کمک می کند تا با تمامی جنبه های اجرا گذاشتن مهریه آشنا شوید و بهترین تصمیم را برای احقاق حق خود بگیرید.

آشنایی با مهریه: اساس مطالبه

مهریه، پشتوانه مالی و تضمینی برای زن در زندگی مشترک است که با وقوع عقد نکاح، بر ذمه مرد قرار می گیرد. این حق مالی، فارغ از هرگونه شرط و شروطی، به محض جاری شدن صیغه عقد، به زن تعلق پیدا می کند و او می تواند هر زمان که بخواهد، آن را مطالبه کند. درک صحیح از ماهیت و انواع مهریه، گام نخست در مسیر مطالبه آن به شمار می رود.

۱.۱. مهریه چیست؟

مهریه که در متون فقهی و حقوقی با عنوان صداق نیز شناخته می شود، مالی است که مرد در زمان ازدواج به زن می پردازد یا متعهد به پرداخت آن می شود. این مال می تواند شامل هر چیزی باشد که ارزش مالی و شرعی داشته باشد؛ از سکه طلا، طلاجات، وجه نقد و املاک گرفته تا لوازم زندگی، جهیزیه یا حتی آموزش و سوادآموزی. اهمیت اصلی مهریه در سند ازدواج، به رسمیت شناخته شدن آن به عنوان یک <قوی>دین بر عهده مرد است. این بدین معناست که مهریه باید توسط مرد پرداخت شود و زن هر زمان که بخواهد، می تواند آن را مطالبه کند.

ثبت رسمی مهریه در سند ازدواج، از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا سند ازدواج به عنوان یک سند رسمی، معتبرترین و غیرقابل انکارترین دلیل برای اثبات وجود و میزان مهریه محسوب می شود. در صورت عدم ثبت مهریه یا ثبت آن به صورت غیررسمی، اثبات آن در مراجع قضایی می تواند با چالش ها و پیچیدگی های بیشتری همراه باشد.

۱.۲. انواع مهریه و تفاوت های کلیدی

مهریه به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می شود که نحوه و زمان مطالبه آن ها با یکدیگر متفاوت است:

۱.۲.۱. مهریه عندالمطالبه

مهریه عندالمطالبه، رایج ترین نوع مهریه است و همان طور که از نامش پیداست، زن می تواند هر زمان که اراده کند، آن را از شوهر خود مطالبه کند. این مطالبه می تواند از زمان جاری شدن عقد نکاح آغاز شود و نیازی به هیچ شرط خاصی ندارد. به عبارت دیگر، زن حتی اگر هنوز زندگی مشترک خود را با شوهرش آغاز نکرده باشد، حق دارد مهریه عندالمطالبه خود را به طور کامل یا جزئی از او بخواهد. در این نوع مهریه، مرد مکلف به پرداخت مهریه است و عدم توانایی مالی او تنها می تواند منجر به تقسیط مهریه شود، نه سلب حق مطالبه زن.

۱.۲.۲. مهریه عندالاستطاعه

در مقابل مهریه عندالمطالبه، مهریه عندالاستطاعه قرار دارد. در این حالت، مطالبه مهریه منوط به اثبات <قوی>توانایی مالی مرد توسط زن است. یعنی زن باید ثابت کند که شوهرش از نظر مالی توان پرداخت مهریه را دارد. این موضوع، فرآیند مطالبه مهریه عندالاستطاعه را به مراتب پیچیده تر می کند، زیرا بار اثبات بر عهده زن خواهد بود و در صورت عدم توانایی در اثبات، ممکن است نتواند مهریه خود را به طور کامل یا حتی جزئی دریافت کند. این نوع مهریه کمتر رایج است و معمولاً با مشورت وکلای حقوقی در موارد خاص تعیین می شود.

۱.۲.۳. مهریه در عقد موقت

مهریه در عقد موقت (صیغه)، برخلاف عقد دائم، صرفاً از طریق <قوی>دادگاه خانواده قابل مطالبه است و امکان مراجعه به اداره ثبت اسناد برای صدور اجراییه وجود ندارد. در عقد موقت، ذکر و تعیین مهریه از شروط صحت عقد است و در صورت عدم تعیین مهریه، عقد باطل خواهد بود. با این حال، تفاوت های اجرایی آن با عقد دائم، اهمیت این نکته را دوچندان می کند.

چه زمانی می توان برای اجرا گذاشتن مهریه اقدام کرد؟

حق مطالبه مهریه، از حقوق اساسی زن است که از لحظه جاری شدن عقد نکاح به او تعلق می گیرد. این بدان معناست که زن می تواند در هر یک از مراحل زیر برای اجرا گذاشتن مهریه خود اقدام کند:

• از زمان عقد نکاح: حتی اگر زندگی مشترک آغاز نشده باشد و زوجین هنوز در دوران عقد به سر ببرند، زن می تواند مهریه خود را مطالبه کند. نکته مهم در این مورد این است که اگر زن <قوی>باکره باشد و مهریه را در دوران عقد مطالبه کند، <قوی>نیمی از مهریه به او تعلق می گیرد. اما اگر باکره نباشد، می تواند تمامی مهریه خود را مطالبه کند.

• در طول زندگی زناشویی: زن در هر مقطعی از زندگی مشترک، چه در زمان صلح و سازش و چه در دوران اختلافات زناشویی، می تواند مهریه خود را مطالبه کند. این حق با گذر زمان ساقط نمی شود.

• پس از جدایی یا طلاق: پس از وقوع طلاق یا جدایی نیز مهریه به قوت خود باقی است و زن می تواند برای دریافت آن اقدام کند.

نکته اساسی این است که حق مهریه، ذاتی و مستقل از سایر حقوق و تعهدات زوجین است و به هیچ عنوان، جز در صورت بخشش از سوی زن (با رعایت شرایط قانونی بخشش مهریه)، از بین نمی رود. حتی در صورت فوت زوج، مهریه از محل اموال باقی مانده از او (ماترک) قابل مطالبه خواهد بود.

شرایط حقوقی لازم برای اجرا گذاشتن مهریه

برای اینکه زن بتواند به صورت قانونی مهریه خود را اجرا بگذارد، باید شرایط حقوقی خاصی وجود داشته باشد. این شرایط به شرح زیر است:

1. <قوی>مهریه باید مالیت داشته باشد: یعنی باید چیزی باشد که ارزش اقتصادی داشته و قابلیت خرید و فروش یا تملک را داشته باشد. برای مثال، یک شاخه گل که ارزش مالی معینی ندارد، نمی تواند به عنوان مهریه در نظر گرفته شود. هرچند که در عرف و رویه قضایی، برخی موارد خاص مانند شاخه گل به نرخ روز ارزیابی و قابل مطالبه است، اما اصل بر مالی بودن و ارزش اقتصادی است.

2. <قoy>مهریه باید مشخص و معین باشد: میزان، نوع و اوصاف مهریه باید به وضوح در سند ازدواج مشخص شده باشد. به عنوان مثال، اگر مهریه ۱۰۰ سکه طلا باشد، باید نوع سکه (مثل بهار آزادی) مشخص گردد. ابهام در مهریه می تواند منجر به بطلان آن شود.

3. <قوی>عقد باید دائم باشد (با ذکر استثنائات عقد موقت): در عقد دائم، مهریه به محض جاری شدن صیغه عقد بر ذمه مرد قرار می گیرد و زن می تواند آن را مطالبه کند. در عقد موقت نیز مهریه باید تعیین شود، اما همان طور که قبلاً ذکر شد، نحوه مطالبه آن صرفاً از طریق دادگاه است و نه اداره ثبت.

4. <قوی>ثبت رسمی مهریه در سند ازدواج: اگرچه عدم ثبت مهریه در سند رسمی به معنای عدم اعتبار آن نیست، اما برای سهولت در مطالبه از طریق اجرای ثبت و جلوگیری از مشکلات اثباتی در دادگاه، ثبت رسمی آن ضروری است. سند ازدواج، بهترین گواه بر وجود و میزان مهریه است.

5. <قوی>حال بودن مهریه: منظور از حال بودن مهریه این است که زمان پرداخت آن به آینده موکول نشده باشد. یعنی در سند ازدواج شرطی برای پرداخت مهریه در تاریخ مشخصی در آینده یا پس از وقوع رویدادی خاص (مانند فوت زوج) درج نشده باشد. در اکثر موارد، مهریه به صورت عندالمطالبه و حال است و زن می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند.

مدارک مورد نیاز برای اجرا گذاشتن مهریه (چک لیست کامل)

آماده سازی مدارک مورد نیاز، یکی از مهمترین گام ها در فرآیند اجرا گذاشتن مهریه است. نقص در مدارک می تواند باعث تأخیر در روند پرونده شود. در ادامه، چک لیست کاملی از مدارک مورد نیاز ارائه شده است:

۴.۱. مدارک شناسایی زوجه

• <قوی>اصل شناسنامه و کارت ملی زوجه: برای احراز هویت و ثبت اطلاعات لازم، ارائه اصل مدارک شناسایی معتبر ضروری است. این مدارک باید دارای اعتبار و بدون هرگونه خط خوردگی یا تغییر باشند.

۴.۲. اصل یا رونوشت معتبر سند ازدواج

• <قوی>اصل سند ازدواج: این سند، مهمترین مدرک برای اثبات عقد نکاح و میزان مهریه است. در صورتی که به اصل سند دسترسی ندارید، نگران نباشید.

• <قوی>رونوشت معتبر سند ازدواج (المثنی): اگر اصل سند ازدواج مفقود شده یا به هر دلیلی در دسترس شما نیست (مثلاً توسط زوج پنهان شده)، می توانید با مراجعه به دفترخانه رسمی ازدواجی که عقد در آن ثبت شده است، درخواست صدور رونوشت معتبر یا المثنی سند ازدواج را بدهید. این رونوشت از نظر قانونی همان اعتبار اصل سند را دارد و برای پیگیری مراحل اجرایی مهریه قابل استفاده است.

۴.۳. ثبت نام در سامانه ثنا

• <قوی>ثبت نام در سامانه ثنا: سامانه ابلاغ الکترونیکی قضایی (ثنا)، یکی از ابزارهای ضروری برای پیگیری پرونده های حقوقی در ایران است. تمامی ابلاغیه ها، اخطاریه ها و اطلاعیه های مربوط به پرونده شما از طریق این سامانه ارسال می شود. قبل از هر اقدامی، لازم است که در این سامانه ثبت نام کرده و از فعال بودن حساب کاربری خود اطمینان حاصل کنید. ثبت نام از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا به صورت آنلاین امکان پذیر است.

۴.۴. مدارک پشتیبان (اختیاری اما مفید)

ارائه این مدارک، اگرچه الزامی نیست، اما می تواند به تسریع و تسهیل روند توقیف اموال کمک شایانی کند:

• <قوی>اطلاعات مربوط به اموال زوج: هرگونه اطلاعات دقیق از اموال منقول و غیرمنقول زوج، از جمله:

  • پلاک خودرو یا موتور سیکلت.
  • پلاک ثبتی ملک (آپارتمان، زمین، باغ و…).
  • شماره حساب های بانکی و اطلاعات شعب بانک ها.
  • اطلاعات محل کار زوج برای توقیف حقوق ثابت یا سایر مزایا.
  • اطلاعات مربوط به سهام یا اوراق بهادار.

• <قوی>وکالت نامه (در صورت استفاده از وکیل): اگر برای پیگیری پرونده خود از خدمات یک وکیل دادگستری استفاده می کنید، ارائه وکالت نامه رسمی که حدود اختیارات وکیل در آن به وضوح ذکر شده باشد، ضروری است.

داشتن این مدارک، به ویژه اطلاعات مربوط به اموال، می تواند به شناسایی سریع تر دارایی های زوج و توقیف آن ها کمک کند و مانع از انتقال صوری اموال توسط او شود.

مراحل گام به گام اجرا گذاشتن مهریه (انتخاب روش مناسب)

برای اجرا گذاشتن مهریه، دو مسیر اصلی وجود دارد که هر یک مراحل، مزایا و معایب خاص خود را دارند. انتخاب روش مناسب بستگی به شرایط پرونده و ترجیحات شما دارد. این دو روش عبارتند از: اداره ثبت اسناد و املاک و دادگاه خانواده.

۵.۱. روش اول: از طریق اداره ثبت اسناد و املاک (معمولا سریع تر و کم هزینه تر)

این روش برای مهریه هایی که به صورت رسمی در سند ازدواج ثبت شده اند، کاربرد دارد و معمولاً سریع تر و کم هزینه تر از روش قضایی است، به خصوص اگر زوج اموال قابل شناسایی داشته باشد.

گام ۱: مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج

1. <قوی>درخواست صدور اجراییه: ابتدا باید به همان دفترخانه رسمی ازدواجی که عقد شما در آن ثبت شده است مراجعه کرده و <قوی>درخواست صدور اجراییه مهریه را ارائه دهید. در این مرحله، دفترخانه اصالت سند ازدواج و هویت شما را بررسی می کند.

2. <قوی>تکمیل فرم های مربوطه: فرم های مخصوص درخواست اجراییه را تکمیل کنید. در این فرم ها، اطلاعات مربوط به زوج و زوجه و مشخصات مهریه قید می شود. دفترخانه پس از بررسی، اجراییه را صادر و به اداره اجرای ثبت ارسال می کند.

گام ۲: مراجعه به اداره اجرای ثبت

1. <قوی>تشکیل پرونده اجرایی و اخذ شماره بایگانی: پس از اینکه اجراییه از دفترخانه به اداره اجرای ثبت ارسال شد، شما (یا وکیل شما) باید به اداره اجرای ثبت محل مراجعه کرده و پرونده اجرایی تشکیل دهید. در این مرحله به شما یک شماره بایگانی یا شماره پرونده اجرایی داده می شود که برای پیگیری های بعدی لازم است.

2. <قوی>درخواست استعلام اموال: یکی از مهمترین اقدامات در اداره ثبت، درخواست استعلام از مراجع مختلف برای شناسایی اموال زوج است. این استعلام ها شامل:

   • بانک مرکزی (برای شناسایی حساب های بانکی).

   • اداره ثبت اسناد و املاک (برای شناسایی املاک).

   • راهور (پلیس راهنمایی و رانندگی) (برای شناسایی خودرو).

   • سازمان تأمین اجتماعی یا ادارات دولتی (برای توقیف حقوق ثابت و مزایا در صورت شاغل بودن زوج).

3. <قوی>درخواست توقیف اموال مکشوفه: پس از دریافت پاسخ استعلام ها و شناسایی اموال زوج، می توانید درخواست <قوی>توقیف اموال مکشوفه (مانند ملک، خودرو، حساب بانکی یا حقوق ثابت) را به اداره ثبت ارائه دهید. توقیف اموال به این معناست که زوج دیگر نمی تواند آن اموال را منتقل یا پنهان کند.

4. <قوی>درخواست ممنوع الخروجی: در صورت نیاز و با رعایت شرایط قانونی، می توانید درخواست ممنوع الخروجی زوج را نیز مطرح کنید. این درخواست باید با دلایل و مستندات کافی همراه باشد و معمولاً برای تضمین پرداخت مهریه و جلوگیری از فرار زوج از تعهداتش انجام می شود.

گام ۳: ابلاغ اجراییه و مهلت پرداخت

• پس از تشکیل پرونده اجرایی و انجام استعلام ها، اجراییه به صورت رسمی به زوج <قوی>ابلاغ می شود و او <قوی>۱۰ روز مهلت دارد تا مهریه را پرداخت کند یا ترتیبات پرداخت آن را فراهم نماید. در صورت عدم پرداخت در این مهلت، اقدامات اجرایی بعدی آغاز خواهد شد.

گام ۴: مزایده و وصول

• اگر زوج در مهلت قانونی مهریه را پرداخت نکند و اموالی نیز از او توقیف شده باشد، اداره ثبت مراحل <قوی>کارشناسی و مزایده اموال توقیف شده را آغاز می کند. پس از فروش اموال در مزایده، مهریه زوجه از محل وجه حاصل از فروش وصول و به او پرداخت می شود.

۵.۲. روش دوم: از طریق دادگاه خانواده (در صورت عدم نتیجه از ثبت یا انتخاب اولیه)

این روش به خصوص در مواردی که اموال مشخصی از زوج در دسترس نیست یا زن ترجیح می دهد از ابتدا به دادگاه مراجعه کند، کاربرد دارد. همچنین، در مواردی که مهریه عندالاستطاعه است، دادگاه تنها مرجع رسیدگی خواهد بود.

گام ۱: اخذ گواهی از اداره ثبت (در صورت نیاز)

• طبق بخشنامه جدید قوه قضاییه (۱۴۰۳)، زن دیگر <قوی>ملزم به مراجعه اولیه به اداره ثبت برای مطالبه مهریه نیست و می تواند مستقیماً به دادگاه خانواده مراجعه کند. با این حال، در برخی موارد (به خصوص اگر پیش از این به ثبت مراجعه کرده اید و نتیجه ای نگرفته اید)، ممکن است گواهی عدم شناسایی اموال از ثبت، به عنوان ضمیمه دادخواست دادگاه مفید باشد.

گام ۲: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

1. <قوی>ثبت دادخواست مطالبه مهریه: با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه مهریه را ثبت کنید. در این دادخواست باید میزان مهریه و خواسته شما به وضوح قید شود. ثبت دادخواست نیاز به تکمیل فرم های مربوطه و پرداخت هزینه های دادرسی دارد.

2. <قوی>درخواست صدور قرار تأمین خواسته: برای جلوگیری از انتقال اموال توسط زوج در طول فرآیند دادرسی، می توانید همزمان با دادخواست مطالبه مهریه، درخواست <قوی>قرار تأمین خواسته را نیز مطرح کنید. با صدور این قرار، دادگاه می تواند قبل از صدور حکم نهایی، دستور توقیف اموال زوج را صادر کند تا از تضامینی برای پرداخت مهریه اطمینان حاصل شود. این امر به خصوص زمانی که نگران پنهان کردن یا انتقال اموال توسط زوج هستید، اهمیت زیادی دارد.

گام ۳: تشکیل جلسه رسیدگی و صدور حکم

• پس از ثبت دادخواست، پرونده به شعبه مربوطه در دادگاه خانواده ارجاع شده و جلسات رسیدگی تشکیل می شود. در این جلسات، زوج و زوجه (یا وکلای آن ها) دفاعیات خود را مطرح می کنند. پس از بررسی مدارک و شنیدن اظهارات طرفین، دادگاه اقدام به <قوی>صدور حکم مبنی بر پرداخت مهریه می کند.

گام ۴: اجرای حکم

• پس از صدور حکم قطعی و لازم الاجرا از سوی دادگاه، پرونده به <قوی>اجرای احکام دادگستری ارجاع می شود. در این مرحله، اجرای احکام مسئول پیگیری توقیف اموال زوج (در صورتی که قبلاً با تأمین خواسته توقیف نشده باشند) و وصول مهریه از محل آن ها خواهد بود. در صورت عدم شناسایی اموال، ممکن است حکم جلب زوج صادر شود یا زوج درخواست اعسار (ناتوانی در پرداخت) را مطرح کند.

انتخاب بهترین روش برای اجرا گذاشتن مهریه، به شرایط مالی زوج و سرعت عمل زوجه بستگی دارد. اگر از وجود اموال مشخصی به نام زوج آگاه هستید، روش اداره ثبت اسناد و املاک می تواند سریع تر و کم هزینه تر باشد. اما در صورت ابهام یا پیچیدگی، مراجعه به دادگاه خانواده و استفاده از قرار تأمین خواسته، اطمینان بیشتری را به همراه دارد.

هزینه های اجرا گذاشتن مهریه (مقایسه و نکات)

یکی از دغدغه های اصلی در مسیر مطالبه مهریه، آشنایی با هزینه های این فرآیند است. هزینه ها بسته به روشی که برای اجرا گذاشتن مهریه انتخاب می کنید، متفاوت خواهد بود:

۶.۱. هزینه ها از طریق اداره ثبت

مراجعه به اداره ثبت معمولاً گزینه <قوی>کم هزینه تری محسوب می شود:

• <قوی>هزینه دفترخانه برای صدور اجراییه: در ابتدا، برای صدور اجراییه در دفترخانه ازدواج، باید مبلغی را پرداخت کنید. این مبلغ معمولاً ثابت است و بر اساس تعرفه های مصوب محاسبه می شود (معمولاً بین ۵۰۰ هزار تومان تا ۲ میلیون تومان، بسته به تعداد اوراق و خدمات).

• <قوی>نیم عشر دولتی: یکی از مهمترین هزینه ها در این روش، <قوی>نیم عشر دولتی است که معادل یک بیستم (۵ درصد) از کل مبلغ مهریه می باشد. نکته مهم این است که این مبلغ پس از وصول مهریه و از محل اموال توقیف شده زوج دریافت می شود و زن در ابتدا نیازی به پرداخت آن ندارد. این موضوع، بار مالی اولیه را از دوش زوجه برمی دارد.

۶.۲. هزینه ها از طریق دادگاه

مراجعه به دادگاه خانواده، به دلیل پیچیدگی های دادرسی و مراحل بیشتر، معمولاً با هزینه های بالاتری همراه است:

• <قوی>هزینه دادرسی: این هزینه معادل ۳.۵ درصد از ارزش مهریه (تا سقف قانونی مشخص) است. این مبلغ باید در زمان ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت شود. برای مثال، اگر مهریه ۱۰۰ سکه باشد، ارزش ریالی آن در زمان ثبت دادخواست محاسبه شده و ۳.۵ درصد از آن به عنوان هزینه دادرسی اخذ می گردد.

• <قوی>امکان درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی برای زوجه: اگر زوجه توان مالی برای پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشد، می تواند همزمان با دادخواست مهریه، درخواست <قوی>اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را نیز مطرح کند. در صورت تأیید اعسار، زوجه موقتاً از پرداخت این هزینه معاف می شود و این هزینه از محل اموال زوج یا پس از وصول مهریه کسر خواهد شد.

• <قوی>هزینه های کارشناسی: در صورتی که نیاز به کارشناسی برای ارزش گذاری اموال توقیف شده باشد (مثلاً ارزش گذاری یک ملک یا خودرو)، هزینه های کارشناسی نیز به پرونده اضافه می شود که معمولاً توسط خواهان (زوجه) پرداخت می شود، اما در نهایت از خوانده (زوج) قابل وصول است.

۶.۳. حق الوکاله وکیل

استفاده از وکیل، اگرچه یک هزینه اضافی محسوب می شود، اما می تواند به دلیل تخصص و تجربه وکیل در امور حقوقی و قضایی، فرآیند را به مراتب سریع تر و اثربخش تر کند. حق الوکاله وکیل می تواند به صورت درصدی از مبلغ مهریه، یا به صورت مبلغ ثابت و توافقی تعیین شود. در نظر گرفتن این هزینه، به خصوص در پرونده های پیچیده یا در صورت عدم آشنایی زوجه با رویه های قضایی، از اهمیت بالایی برخوردار است.

مدت زمان به اجرا گذاشتن مهریه

مدت زمان لازم برای اجرا گذاشتن مهریه، ثابت نیست و به عوامل متعددی بستگی دارد که مهمترین آنها روش انتخابی (ثبت یا دادگاه) و پیچیدگی پرونده است. به طور کلی، می توان تخمین های زیر را ارائه داد:

• <قوی>روش از طریق اداره ثبت: در صورتی که اموال مشخصی از زوج وجود داشته باشد و مراحل به سرعت پیگیری شود، این روش می تواند سریع تر به نتیجه برسد. معمولاً از زمان صدور اجراییه تا توقیف اموال و آغاز مراحل وصول، ممکن است <ق>بین ۳ تا ۶ ماه زمان ببرد. اما اگر نیاز به مزایده اموال باشد، این زمان می تواند تا یک سال یا بیشتر افزایش یابد.

• <قوی>روش از طریق دادگاه خانواده: فرآیند دادرسی در دادگاه، به دلیل نیاز به تشکیل جلسات، تبادل لوایح، دفاعیات طرفین و طی مراحل تجدیدنظر و فرجام خواهی (در صورت اعتراض)، معمولاً طولانی تر است. بسته به پیچیدگی پرونده و حجم کاری دادگاه ها، این فرآیند می تواند بین ۶ ماه تا ۲ سال یا حتی بیشتر به طول انجامد.

عوامل موثر بر مدت زمان:

• <قوی>پیچیدگی پرونده: وجود اختلافات زیاد بر سر میزان مهریه، انکار مهریه، یا دعاوی همزمان دیگر (مانند طلاق، نفقه، اجرت المثل) می تواند زمان رسیدگی را افزایش دهد.

• <قوی>وجود یا عدم وجود اموال: اگر زوج اموال مشخص و قابل توقیفی نداشته باشد، فرآیند مطالبه مهریه (به خصوص در دادگاه) طولانی تر می شود، زیرا نیاز به شناسایی اموال یا درخواست اعسار از سوی زوج خواهد بود.

• <قوی>همکاری یا مقاومت زوج: همکاری زوج در پرداخت مهریه یا عدم اعتراض او به احکام، می تواند به سرعت بخشیدن به فرآیند کمک کند. در مقابل، مقاومت و تلاش برای پنهان کردن اموال یا فرار از دین، زمان را به شدت افزایش می دهد.

• <قوی>حجم کاری مراجع قضایی و ثبتی: در برخی دوره ها یا مناطق، حجم کاری دادگاه ها و اداره های ثبت بالاست که می تواند منجر به تأخیر در رسیدگی شود.

با توجه به این عوامل، تخمین دقیق زمان دشوار است، اما پیگیری مستمر و کمک گرفتن از یک وکیل متخصص می تواند به تسریع روند کمک شایانی کند.

عواقب اجرا گذاشتن مهریه (برای زوج و زوجه)

اجرا گذاشتن مهریه، علاوه بر جنبه های حقوقی و مالی، می تواند عواقب و تبعات مختلفی برای هر دو طرف (زوج و زوجه) به همراه داشته باشد که آگاهی از آن ها اهمیت دارد.

۸.۱. عواقب برای زوج

اجرا گذاشتن مهریه می تواند تبعات حقوقی و مالی جدی برای مرد داشته باشد:

• <قوی>توقیف اموال: اصلی ترین عواقب برای زوج، توقیف تمامی اموال منقول و غیرمنقول اوست که شامل ملک، خودرو، حساب های بانکی، سهام، حقوق و مزایای شغلی و هر دارایی دیگری که به نام او باشد، می شود. این توقیف با هدف تأمین مهریه و جلوگیری از انتقال یا پنهان کردن اموال صورت می گیرد.

• <قوی>ممنوع الخروجی: در صورتی که مرد از پرداخت مهریه استنکاف کند و اموال کافی برای توقیف وجود نداشته باشد، دادگاه یا اداره ثبت می تواند حکم ممنوع الخروجی او را صادر کند. این حکم مانع از خروج زوج از کشور می شود.

• <قوی>صدور حکم جلب: اگر زوج از پرداخت مهریه خودداری کند و دادخواست اعسار او (ناتوانی در پرداخت) نیز رد شود، یا اساساً در دادگاه حاضر نشود، زن می تواند درخواست صدور <قوی>حکم جلب او را مطرح کند. حکم جلب به معنای بازداشت زوج تا زمان تعیین تکلیف مهریه یا ارائه تضمین مناسب است.

• <قوی>امکان درخواست اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط آن: در صورت عدم توانایی مالی زوج برای پرداخت یکجای مهریه، او می تواند به دادگاه درخواست <قوی>اعسار دهد. اگر دادگاه اعسار او را بپذیرد، مهریه به صورت <قوی>تقسیطی و با تعیین پیش قسط و اقساط ماهانه توسط دادگاه، قابل پرداخت خواهد بود.

• <قوی>جرم فرار از دین: اگر زوج با هدف عدم پرداخت مهریه، اموال خود را به صورت صوری به نام دیگران منتقل کند، این عمل جرم فرار از دین محسوب شده و زن می تواند با اثبات صوری بودن این انتقال، آن را باطل کرده و علیه زوج شکایت کیفری مطرح کند.

۸.۲. عواقب برای زوجه

برای زوجه نیز، پیگیری مهریه می تواند عواقبی هرچند غیرمستقیم، به همراه داشته باشد:

• <قوی>پیچیدگی ها و طولانی شدن روند: در برخی موارد، به خصوص اگر زوج مقاومت کند یا اموالی برای توقیف نداشته باشد، فرآیند مطالبه مهریه می تواند بسیار طولانی و فرسایشی شود و زمان و انرژی زیادی را از زوجه بگیرد.

• <قوی>احتمال فشارهای روانی و خانوادگی: تصمیم به اجرا گذاشتن مهریه، به خصوص در جوامع سنتی، ممکن است با فشارهای روانی و خانوادگی از سوی طرفین (خانواده زوج یا حتی خانواده زوجه) همراه باشد که می تواند بر روحیه زن تأثیر بگذارد.

• <قوی>نکات مهم: مستثنیات دین: باید توجه داشت که تمامی اموال زوج قابل توقیف نیستند. قانون مواردی را به عنوان مستثنیات دین برشمرده که برای تأمین حداقل زندگی ضروری زوج هستند و از توقیف معافند. این موارد شامل خانه مسکونی مورد نیاز، اثاثیه ضروری منزل، ابزار و وسایل کار، مقداری از وجه نقد برای امرار معاش و حقوق بازنشستگی می شود. این بدان معناست که حتی اگر مرد مهریه را پرداخت نکند، نمی توان اموال ضروری زندگی او را توقیف کرد.

بهترین روش برای اجرا گذاشتن مهریه (انتخاب آگاهانه)

انتخاب بهترین روش برای اجرا گذاشتن مهریه، یک تصمیم واحد و ثابت نیست و به <قوی>شرایط خاص هر پرونده و اولویت های زوجه بستگی دارد. با این حال، می توان راهنمایی هایی کلی ارائه داد:

1. <قوی>اولویت با روش ثبت در صورت وجود اموال: اگر از وجود اموال مشخص و قابل توقیف (مانند ملک، خودرو، حساب بانکی پر واریزی) به نام زوج اطلاع دقیق دارید، بهترین و سریع ترین راه، اقدام از طریق اداره ثبت اسناد و املاک است. این روش به دلیل موارد زیر ارجحیت دارد:

   • سرعت بیشتر: نیازی به صدور حکم دادگاه و گذراندن مراحل طولانی دادرسی نیست.

   • هزینه کمتر: هزینه دادرسی اولیه بالا ندارد و نیم عشر دولتی نیز پس از وصول مهریه از زوج دریافت می شود.

   • قابلیت توقیف سریع: امکان توقیف فوری اموال شناسایی شده و جلوگیری از انتقال آن ها وجود دارد.

2. <قوی>روش دادگاه در صورت عدم شناسایی اموال یا پیچیدگی: اگر:

   • از وجود اموال مشخصی به نام زوج اطلاعی ندارید یا شک دارید که زوج اموال خود را منتقل کرده باشد.

   • مهریه عندالاستطاعه است و نیاز به اثبات تمکن مالی زوج دارید.

   • در کنار مهریه، قصد مطالبه سایر حقوق مالی (مانند نفقه و اجرت المثل) را دارید.

   • پیش بینی می کنید که پرونده پیچیدگی های خاص حقوقی خواهد داشت.

   در این صورت، مراجعه مستقیم به دادگاه خانواده از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی توصیه می شود. در دادگاه می توانید همزمان درخواست تأمین خواسته برای توقیف اموال احتمالی و همچنین درخواست استعلام از مراجع مختلف برای شناسایی دارایی های زوج را مطرح کنید.

3. <قوی>مشورت با وکیل متخصص: فارغ از شرایط، مهمترین توصیه این است که قبل از هر اقدامی، با یک <قوی>وکیل متخصص خانواده مشورت کنید. یک وکیل با تجربه می تواند با بررسی دقیق وضعیت شما، اطلاعات مربوط به اموال زوج و سایر جنبه های حقوقی، بهترین و اثربخش ترین مسیر را به شما نشان دهد و در طول تمامی مراحل، شما را راهنمایی کند تا حقوق خود را به بهترین شکل ممکن احقاق کنید. این مشورت، هزینه های احتمالی و زمان از دست رفته را به حداقل می رساند.

به طور خلاصه، در صورت وجود اموال مشخص، شروع از اداره ثبت اولویت دارد. در غیر این صورت، دادگاه خانواده با امکان تأمین خواسته، گزینه مطمئن تری خواهد بود. اما در هر حالت، تخصص وکلای حقوقی، چراغ راه شما خواهد بود.

سوالات متداول

تقاضای مهریه از طریق دادگاه بهتر است یا اجرای ثبت؟

به طور کلی، اگر از وجود اموال مشخصی به نام زوج اطلاع دارید، مطالبه مهریه از طریق <قوي>اداره ثبت معمولاً <قوي>سریع تر و کم هزینه تر است. در این روش، نیازی به پرداخت هزینه دادرسی اولیه بالا نیست و نیم عشر دولتی پس از وصول مهریه از زوج دریافت می شود. اما اگر اموال مشخصی در دست نیست یا مهریه از نوع عندالاستطاعه است، مراجعه به <قوي>دادگاه خانواده گزینه مناسب تری خواهد بود.

برای گرفتن مهریه چه باید کرد؟

برای گرفتن مهریه، ابتدا باید تصمیم بگیرید که از کدام روش (اداره ثبت یا دادگاه) اقدام کنید. سپس، مدارک لازم شامل سند ازدواج (اصل یا رونوشت)، شناسنامه و کارت ملی خود را آماده کرده و در سامانه ثنا ثبت نام کنید. در مرحله بعد، با توجه به روش انتخابی، درخواست صدور اجراییه از دفترخانه (برای روش ثبت) یا ثبت دادخواست مطالبه مهریه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی (برای روش دادگاه) را انجام دهید. پیگیری مراحل استعلام اموال، توقیف و نهایتاً وصول مهریه در هر دو روش ادامه پیدا می کند.

اگر زوج هیچ مالی به نام خود نداشته باشد، چطور می توان مهریه گرفت؟

اگر زوج هیچ مالی به نام خود نداشته باشد، زن باید از طریق <قوي>دادگاه خانواده اقدام کند. در این شرایط، زوج می تواند درخواست <قوي>اعسار از پرداخت مهریه را مطرح کند. در صورت پذیرش اعسار، دادگاه مهریه را به صورت اقساطی و با تعیین پیش قسط و اقساط ماهانه تعیین می کند. همچنین، زن می تواند درخواست توقیف حقوق و مزایای زوج را نیز مطرح کند تا بخشی از مهریه از محل درآمد او کسر شود. در صورت عدم پرداخت اقساط یا عدم ارائه درخواست اعسار، امکان صدور حکم جلب نیز وجود دارد.

آیا عقدنامه را گم کرده ام، می توانم مهریه را اجرا بگذارم؟

بله، در صورت گم شدن عقدنامه، همچنان می توانید مهریه خود را اجرا بگذارید. برای این کار، باید به <قوي>دفترخانه رسمی ازدواجی که عقد در آن ثبت شده است، مراجعه کرده و درخواست <قوي>صدور رونوشت یا المثنی سند ازدواج را بدهید. این رونوشت از نظر قانونی همان اعتبار اصل سند را دارد و برای پیگیری تمامی مراحل قانونی مطالبه مهریه قابل استفاده است.

آیا سقف مهریه (مانند ۱۱۰ سکه) اجرایی شده است؟

بخشنامه های مربوط به سقف مهریه (مانند ۱۱۰ سکه بهار آزادی) به این معناست که تنها تا این میزان از مهریه از طریق حکم جلب و حبس قابل مطالبه است. این به معنای عدم اعتبار مهریه های بالاتر نیست، بلکه فقط محدودیت هایی را در <قوي>شیوه اجرایی آن ایجاد می کند. مهریه های مازاد بر ۱۱۰ سکه، همچنان به عنوان یک دین بر ذمه زوج باقی می مانند و از طریق توقیف سایر اموال قابل مطالبه هستند، اما منجر به حبس زوج نخواهند شد.

آیا می توان حقوق ثابت یا حساب بانکی زوج را مسدود کرد؟

بله، پس از صدور اجراییه مهریه (چه از طریق اداره ثبت و چه از طریق دادگاه)، زن می تواند درخواست <قوي>استعلام از بانک مرکزی برای شناسایی حساب های بانکی زوج و همچنین <قوي>استعلام از محل کار او برای شناسایی حقوق و مزایا را مطرح کند. پس از شناسایی، امکان توقیف حساب های بانکی و کسر بخشی از حقوق ثابت (معمولاً یک سوم حقوق) به صورت ماهانه برای پرداخت مهریه وجود دارد.

آیا ترک منزل توسط زوجه تاثیری در مطالبه مهریه دارد؟

خیر، <قوي>ترک منزل توسط زوجه به خودی خود <قوي>ارتباط مستقیمی با حق مطالبه مهریه ندارد. مهریه یک حق مالی مستقل است که به محض وقوع عقد به زن تعلق می گیرد و با ترک منزل یا عدم تمکین زن، ساقط نمی شود. البته ترک منزل ممکن است در دعاوی دیگری مانند نفقه مؤثر باشد، اما تأثیری بر حق مهریه ندارد.

اگر اموال زوج لیزینگی باشند، قابل توقیف اند؟

بله، اموال لیزینگی زوج (مانند خودرو یا ملک) قابل توقیف برای مهریه هستند، اما با رعایت حقوق مرتهن (شرکت لیزینگ). این بدان معناست که برای انجام مراحل اجرایی و فروش این اموال، ابتدا باید <قوي>بدهی شرکت لیزینگ پرداخت شود. پس از تسویه بدهی، مابقی ارزش مال برای پرداخت مهریه زوجه قابل استفاده خواهد بود.

نتیجه گیری و توصیه پایانی

اجرا گذاشتن مهریه، فرآیندی حقوقی و گاه پیچیده است که نیازمند آگاهی کامل از تمامی مراحل، مدارک و پیامدهای آن است. مهریه، حق مسلم و قانونی هر زن است که از ابتدای عقد نکاح به او تعلق می گیرد و می تواند در شرایط مختلفی از زندگی مشترک، آن را مطالبه کند. دو مسیر اصلی برای این مطالبه وجود دارد: اداره ثبت اسناد و املاک و دادگاه خانواده. هر کدام از این روش ها مزایا و معایب خاص خود را از نظر سرعت، هزینه و نحوه توقیف اموال دارند.

آگاهی از انواع مهریه (عندالمطالبه و عندالاستطاعه)، شرایط حقوقی لازم، و مدارک مورد نیاز، می تواند به شما کمک کند تا با اطمینان بیشتری قدم در این مسیر بگذارید. همچنین، شناخت عواقب این اقدام برای هر دو طرف، به انتخاب آگاهانه تر و مدیریت بهتر انتظارات کمک خواهد کرد. چه از طریق ثبت و چه از طریق دادگاه، پیگیری دقیق و مستمر پرونده، نقش بسزایی در تسریع روند و احقاق حقوق شما خواهد داشت.

در نهایت، با توجه به حساسیت و پیچیدگی های حقوقی پرونده های خانواده، اکیداً توصیه می شود قبل از هرگونه اقدام، از <قوی>مشاوره تخصصی وکلای باتجربه در این زمینه بهره مند شوید. یک وکیل مجرب می تواند با دانش و تجربه خود، بهترین راهکار را برای پرونده شما ارائه دهد و شما را در تمامی مراحل تا رسیدن به حق و حقوق قانونی تان یاری کند. هرگز در مطالبه حقوق خود تردید نکنید، اما همواره این مسیر را با آگاهی و حمایت حرفه ای طی کنید.