۱۹ تیر در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

در این تقویم وقایع و رویدادهای مهم تاریخی مرتبط با علم و فناوری را مرور خواهیم کرد.

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری EDHA، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۹ تیر برابر ۹ جولای را ورق می‌زنیم.

***

باربیتوریک اسید

۹ جولای ۱۹۰۲ میلادی برابر با ۱۹ تیر ۱۲۸۱ خورشیدی، حق ثبت اختراع برای اسید باربیتوریک به‌عنوان امیدی برای افراد بی‌خواب به دست آمد. سال ۱۸۶۴ آدولف فون بایر، دستیار ۲۹ ساله فردریش آگوست ککوله (کاشف ساختار مولکولی بنزن)، باربیتوریک اسید، اولین نوع از خانواده باربیتورات‌ها را از ترکیب اوره غلیظ‌شده و ماده‌ای مشتق‌شده از سرکه سیب سنتز کرد. سال ۱۹۰۳، شیمیدان آلمانی، امیل فیشر و همکارش جوزف فون مرینگ، دسته‌ای از داروهایی را که در ابتدا در سال ۱۸۶۴ سنتز شده بودند، به گونه‌ای تغییر دادند که به‌عنوان آرام‌بخش و خواب‌آور مؤثر باشند. فیشر و مرینگ متوجه شدند که داروی جدید آنها، دی اتیل باربیتوریک اسید یا باربیتال، یک مسکن است. به‌دلیل نداشتن مزه ناخوشایند، با داشتن عوارض جانبی کم، و با اثرگذاری در سطوح درمانی بسیار کمتر از دوز سمی (برخلاف بروماید پتاسیم که طعم بسیار بد و سطح درمانی نزدیک به دوز سمی داشت) نسبت به داروهای آرام‌بخش قبلی بسیار با استقبال مواجه شد.

کنار گذر وویجر 2 از مشتری

۹ جولای ۱۹۷۹ میلادی برابر با ۱۹ تیر ۱۳۵۸ خورشیدی، فضاپیمای رباتیک وویجر 2 از کنار مشتری عبور کرد. این یکی از دو کاوشگر میان‌سیاره‌ای بدون‌سرنشین ایالات متحده بود که در سال ۱۹۷۷ به فضا پرتاب شد. اگرچه این فضاپیما زودتر و در ۲۰ آگوست و پس‌از آن فضاپیمای دوم در ۵ سپتامبر به فضا پرتاب شد اما از آنجاکه برای حرکت آهسته‌تر و عبور از تمام مسیرها طراحی شده بود وویجر ۲ نام گرفت و فضاپیمایی که دیرتر پرتاب شد با نام وویجر ۱ معرفی شد. وویجر۱ از کنار سیارات غول‌پیکر- از مشتری در مارس ۱۹۷۹ و زحل در نوامبر ۱۹۸۰- بازدید و سرانجام منظومه خورشیدی را ترک کند. وویجر 2 در ۲۵ آگوست ۱۹۸۱ از کنار زحل گذشت و مسیرش تا اورانوس در ۲۴ ژانویه ۱۹۸۶ و نپتون در ۲۴ آگوست ۱۹۸۹ ادامه داد. داده‌های این دو کاوشگر شامل عکس‌هایی از مشتری بود که انواع ابرهای اطراف این سیاره و فعالیت‌های آتشفشانی روی قمر آن، آیو را نشان می‌داد.

شناسایی دی‌ان‌ای آخرین تزار

۹ جولای ۱۹۹۳ میلادی برابر با ۱۹ تیر ۱۳۷۲ خورشیدی، دانشمندان انگلیسی و روسی با استفاده از آزمایش‌های انگشت‌نگاری ژنتیکی، دی‌ان‌ای قطعات استخوانی را که در سال ۱۹۷۹ در اکاترینبورگ روسیه کشف شده بود شناسایی کردند و دریافتند که این قطعات استخوان متعلق به به تزار روسی نیکلای دوم و اعضای خانواده‌اش است که در ۱۷ جولای ۱۹۱۸ اعدام شدند. این آزمایش را دکتر پتیر گیل و دکتر کوین سالیوان از خدمات پزشکی قانونی بریتانیا در بیرمنگام انجام دادند. باوجوداین، وقتی هتروپلاسمی (حضورِ بیش از یک نوع ژنوم دی‌ان‌ای میتوکندریایی یا دی‌ان‌ای پلاستیدی در یک شخص) تایید شد، ابهام جزئی برای شناسایی تزار باقی ماند. آزمایش‌های اضافی دی‌ان‌ای میتوکندریایی (MtDNA) در سال ۱۹۹۵ در آزمایشگاه شناسایی دی‌ان‌ای نیروهای مسلح ایالات متحده (AFDIL) انجام شد که تزار را با استفاده از تجزیه و تحلیل توالی و مقایسه پروفایل‌های ژنتیکی با بقایای جرج رومانوف، برادر کوچک‌تر تزار که در سال ۱۹۹۴ نبش قبر شد، شناسایی کرد. نیکلای دوم و برادرش هر دو دارای همان جهش نادر ژنتیکی به نام هتروپلاسمی بودند. این توالی‌نویسی به همراه سایر داده‌های فیزیکی و شرایطی، شواهد غیرقابل انکاری برای شناسایی آخرین تزار روس ارائه کرد.

نوبلیوم

۹ جولای ۱۹۵۷ میلادی برابر با ۱۹ تیر ۱۳۳۶ خورشیدی، اعلانی مبنی‌بر کشف عنصر ۱۰۲ منتشر و نام نوبلیوم برای آن پیشنهاد شد. نوبلیوم را آلبرت گیورسو، تی سیکلند، جی آر والتون و گلن تی سیبورگ در آوریل ۱۹۵۸ کشف کردند. باوجوداین، آیوپاک (اتحادیه بین‌المللی شیمی محض و کاربردی) نام نوبلیوم را پذیرفت که به این عنصر نابهنگام کشف‌شده اختصاص داده شد. ۱۰ ایزوتوپ نوبلیوم وجود دارد و ایزوتوپ No-255 طولانی‌ترین نیمه‌عمر با ۳ دقیقه مدت زمان را دارد. نوبلیوم یک فلز خاکی کمیاب و رادیواکتیو ساخته‌شده مصنوعی است که به افتخار آلفرد نوبل که دینامیت را کشف کرد نامگذاری شده است.