توکن در رمز ارز چیست

در دنیای پرشتاب رمزارزها، واژه توکن (Token) به معنای یک دارایی دیجیتال است که برخلاف کوین ها، بلاک چین اختصاصی خود را ندارد و بر بستر بلاک چین های موجود مانند اتریوم، بایننس اسمارت چین یا ترون ساخته می شود. این دارایی های دیجیتال، امکانات و کاربردهای گسترده ای را در اکوسیستم بلاک چین فراهم می کنند و نقش حیاتی در امور مالی غیرمتمرکز، توکنیزه کردن دارایی های واقعی و اقتصادهای متاورس ایفا می کنند.

با ورود به دنیای ارزهای دیجیتال، مفاهیم و اصطلاحات جدیدی مطرح می شوند که درک آن ها برای هر فعال در این حوزه ضروری است. توکن یکی از این مفاهیم بنیادی است که اغلب با کوین اشتباه گرفته می شود. این مقاله به صورت جامع و دقیق به تشریح توکن در رمز ارزها می پردازد و به شما کمک می کند تا با تمامی ابعاد آن آشنا شوید.

۱. توکن در رمز ارز چیست؟ (تعریف جامع و ساده)

توکن به زبان ساده، یک واحد ارزش دیجیتال است که بر روی بلاک چینی غیر از بلاک چین اختصاصی خود ایجاد شده است. این واحدها می توانند نماینده انواع مختلفی از دارایی ها یا حقوق باشند؛ از سهام یک شرکت گرفته تا حق رأی در یک پروتکل غیرمتمرکز، یا حتی یک آیتم منحصربه فرد در یک بازی بلاک چینی. تصور کنید توکن ها مانند ژتون هایی در یک شهربازی هستند که هر کدام برای استفاده از یک بازی خاص یا سرویسی مشخص اعتبار دارند. این ژتون ها به خودی خود سیستم شهربازی را تشکیل نمی دهند، بلکه بخشی از آن هستند و برای فعالیت در آن استفاده می شوند.

۱.۱. توکن به زبان ساده

توکن یک دارایی دیجیتال است که بلاک چین مخصوص به خود را ندارد. در واقع، توکن بر پایه و بستر یک بلاک چین موجود، مانند اتریوم یا بایننس اسمارت چین، و از طریق اجرای یک قرارداد هوشمند ایجاد می شود. این قرارداد هوشمند مجموعه ای از قوانین را تعریف می کند که نحوه عملکرد توکن، تعداد کل واحدهای آن، و شیوه انتقال آن را مشخص می سازد. به عنوان مثال، تتر (USDT) یک توکن است که بر روی چندین بلاک چین از جمله اتریوم (به عنوان ERC-20) یا ترون (به عنوان TRC-20) فعالیت می کند و ارزش آن به دلار آمریکا گره خورده است.

۱.۲. تعریف فنی توکن

از نظر فنی، توکن یک رشته رمزگذاری شده از اعداد و حروف است که نمایانگر یک واحد ارزش یا مالکیت روی یک بلاک چین خاص است. این رشته توسط قراردادهای هوشمند مدیریت می شود. قراردادهای هوشمند، کدهای خوداجرا هستند که بر روی بلاک چین ذخیره شده و تمامی تراکنش ها و قواعد مرتبط با توکن را به صورت شفاف و بدون نیاز به واسطه اجرا می کنند. این قراردادها، پروتکل هایی را برای ایجاد، توزیع، و مدیریت توکن ها فراهم می آورند. توکن ها می توانند برای اهداف گوناگونی مانند پرداخت، سرمایه گذاری، یا احراز هویت استفاده شوند و به دلیل انعطاف پذیری بالا، به عنصری کلیدی در توسعه اکوسیستم های بلاک چینی تبدیل شده اند.

۲. توکن چگونه کار می کند؟

عملکرد توکن ها به طور مستقیم به بلاک چین میزبان و قراردادهای هوشمندی که آن ها را ایجاد و مدیریت می کنند، وابسته است. هر توکن دارای یک قرارداد هوشمند اختصاصی است که تمامی قوانین و منطق مربوط به آن را در خود جای داده است. این قرارداد بر روی بلاک چین میزبان مستقر می شود و به صورت خودکار و بدون دخالت انسانی، تراکنش ها و عملیات مربوط به توکن را اجرا می کند.

برای مثال، اگر شما توکن UNI را در اختیار داشته باشید، قرارداد هوشمند این توکن، به شما حق رأی در تصمیم گیری های پروتکل یونی سواپ را اعطا می کند. این قرارداد شامل اطلاعاتی مانند تعداد کل توکن ها، نحوه انتقال آن ها، و آدرس های دارنده توکن است. امنیت و شفافیت در تراکنش های توکن به دلیل ماهیت بلاک چین و عدم امکان تغییر اطلاعات ثبت شده، تضمین می شود. هر عملیاتی که با توکن ها انجام می شود، به صورت عمومی در بلاک چین ثبت و قابل ردیابی است.

به عنوان نمونه ای دیگر، توکن BNB (بایننس کوین) را در نظر بگیرید. BNB که در ابتدا یک توکن ERC-20 روی اتریوم بود و بعدها به کوین بلاک چین اختصاصی بایننس تبدیل شد، برای پرداخت کارمزد تراکنش ها در صرافی بایننس و همچنین برای دسترسی به خدمات مختلف اکوسیستم بایننس استفاده می شود. این کاربردها و نحوه عملکرد آن همگی از طریق قراردادهای هوشمند مرتبط با BNB تعریف و اجرا می شوند.

۳. تاریخچه پیدایش و تحول توکن ها

داستان پیدایش توکن ها از سال های اولیه بلاک چین آغاز می شود و با هر نوآوری جدید، وارد فاز تازه ای از پیچیدگی و کاربرد شده است.

۳.۱. شروع از مسترکوین (Mastercoin)

مفهوم توکن های رمزنگاری شده برای اولین بار با معرفی پروژه مسترکوین (Mastercoin) در سال ۲۰۱۲ مطرح شد. مسترکوین که بعدها به امینی (Omni) تغییر نام داد، تلاش کرد تا یک لایه پروتکل جدید بر روی بلاک چین بیت کوین ایجاد کند. این پروژه امکان صدور دارایی های دیجیتال جدید و انجام تراکنش های پیشرفته تر را بر روی بیت کوین فراهم کرد، اما با محدودیت های بلاک چین بیت کوین مواجه بود که برای این منظور بهینه نشده بود.

۳.۲. انقلاب اتریوم و استاندارد ERC-20

انقلاب واقعی در دنیای توکن ها با ظهور اتریوم در سال ۲۰۱۵ و توسط ویتالیک بوترین رقم خورد. اتریوم با معرفی مفهوم قراردادهای هوشمند، بستری قدرتمند و منعطف برای توسعه دهندگان فراهم آورد. استاندارد ERC-20 که در سال ۲۰۱۵ برای توکن های مثلی (Fungible Tokens) روی اتریوم تعریف شد، فرآیند ساخت توکن را برای هر کسی که با زبان برنامه نویسی سالیدیتی (Solidity) آشنا بود، به شدت ساده کرد.

چرا اتریوم بستر محبوب برای توکن سازی شد؟
سادگی ساخت توکن، امنیت بالای شبکه اتریوم (به دلیل تعداد بالای ماینرها و نودها)، و امکان برنامه ریزی پذیری بالا از طریق قراردادهای هوشمند، اتریوم را به محبوب ترین پلتفرم برای راه اندازی توکن تبدیل کرد. بسیاری از پروژه های بزرگی که امروز دارای بلاک چین اختصاصی هستند، مانند ترون (TRX) و بایننس کوین (BNB)، در ابتدا به عنوان توکن های ERC-20 روی شبکه اتریوم آغاز به کار کردند.

۳.۳. حباب ICO و پیامدهای آن

سال های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ شاهد اوج گیری عرضه اولیه سکه (ICO) بودیم. ICOها به پروژه های بلاک چینی اجازه می دادند تا با فروش توکن های خود، سرمایه جذب کنند. این دوره با رشد سریع و جذب سرمایه های میلیاردی همراه بود، اما به دلیل عدم نظارت کافی و سهولت نسبی در ایجاد پروژه ها، بسیاری از طرح های کلاهبرداری و بی کیفیت نیز در این بازار ظهور کردند. با ترکیدن حباب ICO در اواخر ۲۰۱۸، بسیاری از سرمایه گذاران متحمل ضررهای سنگینی شدند و اعتماد به این حوزه به شدت کاهش یافت.

۳.۴. ظهور IEO ها و بازگشت اعتماد

پس از بحران ICOها، مفهومی به نام عرضه اولیه صرافی (IEO) مطرح شد. در این روش، صرافی های معتبر ارز دیجیتال، مسئولیت بررسی پروژه ها و عرضه توکن ها را بر عهده گرفتند. این اقدام باعث افزایش اعتماد سرمایه گذاران شد، زیرا صرافی ها با بررسی های دقیق تر، سعی در جلوگیری از پروژه های کلاهبرداری داشتند. IEOها تا حدودی به بازسازی اعتماد در بازار کمک کردند و راه را برای مدل های جدید جذب سرمایه هموار ساختند.

۳.۵. توکن ها در دنیای امروز (DeFi، NFT، GameFi و Web 3.0)

امروزه توکن ها فراتر از صرفاً ابزاری برای جذب سرمایه، به بخش جدایی ناپذیری از فناوری بلاک چین تبدیل شده اند. آن ها در حوزه های نوظهوری مانند امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، توکن های غیرمثلی (NFT)، بازی های بلاک چینی (GameFi) و وب ۳ (Web 3.0) نقش محوری ایفا می کنند. توکن های حاکمیتی (Governance Tokens) به کاربران اجازه می دهند تا در تصمیم گیری های پروتکل ها مشارکت کنند، NFTها مفهوم مالکیت دیجیتال را متحول کرده اند و توکن ها در متاورس به عنوان واحد ارزش و مالکیت دارایی های مجازی عمل می کنند. این تکامل نشان دهنده پتانسیل عظیم توکن ها برای شکل دهی به آینده دیجیتال است.

۴. کاربردهای گسترده توکن ها

توکن ها در اکوسیستم بلاک چین، فراتر از یک واحد ارزش ساده، کاربردهای متنوع و گسترده ای دارند که به صورت فنی و دقیق می توان آن ها را بررسی کرد. این کاربردها زمینه های مختلفی از امور مالی گرفته تا احراز هویت و حکمرانی را شامل می شود.

یکی از مهم ترین دلایل رشد توکن ها در سال های اخیر، همین گستردگی کاربردها و توانایی آن ها در حل مشکلات دنیای واقعی و دیجیتال است.

• پرداخت و تسهیل تراکنش ها: توکن ها می توانند به عنوان واسطه ای برای پرداخت های سریع و ارزان در شبکه های بلاک چین عمل کنند. استیبل کوین هایی مانند تتر (USDT) مثال بارزی از این کاربرد هستند که ارزش آن ها به یک دارایی پایدار (مانند دلار آمریکا) گره خورده است و نوسانات بازار را کاهش می دهند.
• سرمایه گذاری و کسب سود (Trading): بسیاری از توکن ها به عنوان ابزاری برای سرمایه گذاری مورد استفاده قرار می گیرند. معامله گران می توانند با خرید و فروش این توکن ها در صرافی ها، از نوسانات قیمت آن ها سود کسب کنند. توکن های پروژه های نوآورانه اغلب پتانسیل رشد بالایی دارند.
• ساخت پول دیجیتال و اقتصادهای داخلی: پروژه های بلاک چینی می توانند توکن های اختصاصی خود را برای ایجاد اقتصادهای داخلی در پلتفرم هایشان منتشر کنند. این توکن ها می توانند برای پرداخت خدمات، خرید آیتم های درون برنامه ای یا پاداش به کاربران استفاده شوند.
• احراز هویت و مدیریت دسترسی: توکن ها می توانند به عنوان گواهی دیجیتالی برای احراز هویت یا مدیریت دسترسی به سیستم ها و خدمات خاص به کار روند. این کاربرد به ویژه در سیستم های مدیریت هویت غیرمتمرکز (DID) اهمیت پیدا می کند.
• حق رأی و مشارکت در حاکمیت (Governance): توکن های حاکمیتی به دارندگان خود حق رأی در تصمیم گیری های مربوط به توسعه و مدیریت یک پروتکل یا سازمان غیرمتمرکز خودمختار (DAO) را اعطا می کنند. این مدل، قدرت را از نهادهای متمرکز به جامعه کاربران منتقل می کند و شفافیت را افزایش می دهد.
• کاربرد در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi): توکن ها ستون فقرات اکوسیستم دیفای هستند. آن ها در پروتکل های وام دهی، وام گیری، مبادلات غیرمتمرکز و استخرهای نقدینگی به کار می روند و امکان ارائه خدمات مالی بدون نیاز به واسطه های سنتی را فراهم می آورند.
• پاداش و تشویق کاربران: بسیاری از پلتفرم ها از توکن ها برای پاداش دادن به کاربران فعال و تشویق آن ها به مشارکت بیشتر در شبکه استفاده می کنند. این می تواند شامل پاداش برای تولید محتوا، تأمین نقدینگی، یا انجام وظایف خاص باشد.
• توکنیزه کردن دارایی های واقعی (Real World Assets – RWA): این یکی از نوآورانه ترین کاربردهای توکن هاست. در این رویکرد، دارایی های فیزیکی مانند املاک، طلا، سهام شرکت ها یا حتی آثار هنری، به صورت توکن های دیجیتال در بلاک چین ثبت می شوند. این کار باعث افزایش نقدینگی، کاهش هزینه های معاملاتی، و دسترسی گسترده تر به این دارایی ها می شود.

۵. انواع توکن ها (با جزئیات و مثال)

توکن ها بر اساس ماهیت، کاربرد و ویژگی هایشان به دسته های مختلفی تقسیم می شوند که هر کدام نقش ویژه ای در اکوسیستم بلاک چین ایفا می کنند. شناخت این دسته بندی ها برای درک عمیق تر کاربردهای توکن ها حیاتی است.

۵.۱. توکن های مثلی (Fungible Tokens)

توکن های مثلی، دارایی هایی هستند که هر واحد از آن ها دقیقاً معادل و قابل تعویض با واحد دیگری از همان نوع است. به عبارت دیگر، تفاوتی بین یک واحد از این توکن با واحد دیگر آن وجود ندارد. همانند اسکناس های پول رایج که یک اسکناس ۱۰ هزار تومانی با یک اسکناس ۱۰ هزار تومانی دیگر از نظر ارزش یکسان است.
مثال: تتر (USDT)، چین لینک (LINK). شما می توانید یک واحد USDT را با یک واحد USDT دیگر مبادله کنید و هیچ تفاوتی در ارزش دریافتی شما نخواهد بود.

۵.۲. توکن های غیرمثلی (Non-Fungible Tokens – NFT)

توکن های غیرمثلی (NFT) برخلاف توکن های مثلی، منحصر به فرد و غیرقابل تعویض هستند. هر NFT دارای شناسه ای یکتاست و نشان دهنده مالکیت یک دارایی خاص و کمیاب دیجیتال یا فیزیکی است.
کاربردها: هنر دیجیتال، آیتم های بازی، املاک مجازی، کلکسیون ها، بلیط رویدادها.
مثال: مجموعه CryptoPunks یا Bored Ape Yacht Club که هر یک تصویر پروفایل دیجیتال منحصر به فردی هستند و قیمت های نجومی دارند.

۵.۳. توکن های کاربردی (Utility Tokens)

توکن های کاربردی به دارندگان خود امکان دسترسی به یک محصول یا خدمت خاص در یک پلتفرم بلاک چینی را می دهند. این توکن ها معمولاً برای پرداخت کارمزد، شرکت در یک سیستم تشویقی یا استفاده از قابلیت های ویژه یک پروژه استفاده می شوند. ارزش آن ها به عرضه و تقاضا و همچنین میزان کاربرد و موفقیت پروژه وابسته است.
مثال: اتر (ETH) در شبکه اتریوم که برای پرداخت گس (کارمزد تراکنش ها) استفاده می شود. توکن LINK در چین لینک که برای پرداخت هزینه های خدمات اوراکل (اتصال بلاک چین به داده های دنیای واقعی) به کار می رود.

۵.۴. توکن های اوراق بهادار (Security Tokens)

توکن های اوراق بهادار، نشان دهنده مالکیت بخشی از یک دارایی واقعی، سهام یک شرکت، یا حق دریافت سود از یک پروژه هستند. این توکن ها تحت نظارت قوانین اوراق بهادار قرار می گیرند و به همین دلیل، عرضه و معامله آن ها پیچیدگی های قانونی بیشتری دارد. تست هاوی (Howey Test) در آمریکا معیار اصلی برای تشخیص اوراق بهادار بودن یک توکن است.
مثال فرضی: توکن سازی سهام یک شرکت استارتاپی که به سرمایه گذاران حق مالکیت و سهم از سود را می دهد.

۵.۵. توکن های حاکمیتی (Governance Tokens)

توکن های حاکمیتی به دارندگان خود حق رأی در تصمیم گیری های مربوط به آینده یک پروتکل یا پلتفرم غیرمتمرکز را اعطا می کنند. این توکن ها در چارچوب سازمان های خودمختار غیرمتمرکز (DAO) نقش مهمی دارند و به جامعه کاربران اجازه می دهند تا در مدیریت پروژه مشارکت فعال داشته باشند.
مثال: Uniswap (UNI)، Aave (AAVE). دارندگان این توکن ها می توانند درباره تغییرات پروتکل، تخصیص بودجه، یا افزودن قابلیت های جدید رأی دهند.

۵.۶. استیبل کوین ها (Stablecoins)

استیبل کوین ها توکن هایی هستند که برای حفظ ارزش ثابت و کاهش نوسانات قیمتی طراحی شده اند. ارزش آن ها معمولاً به دارایی های پایدارتری مانند ارزهای فیات (دلار، یورو)، کالاها (طلا)، یا سایر رمزارزها گره خورده است. آن ها نقش مهمی در بازار پرنوسان کریپتو ایفا می کنند و به عنوان یک پناهگاه امن در برابر نوسانات شدید مورد استفاده قرار می گیرند.
مثال: تتر (USDT)، USD Coin (USDC) که ارزش آن ها به دلار آمریکا پیوند خورده است.

۵.۷. رپد توکن ها (Wrapped Tokens)

رپد توکن ها، توکن هایی هستند که ارزششان به ارز دیگری در یک بلاک چین متفاوت گره خورده است. هدف اصلی آن ها افزایش قابلیت همکاری (Interoperability) بین بلاک چین های مختلف است. این توکن ها به کاربران امکان می دهند تا دارایی های خود را به صورت غیرمستقیم در بلاک چین های دیگر استفاده کنند.
مثال: Wrapped Bitcoin (WBTC) که به بیت کوین گره خورده و بر روی شبکه اتریوم فعالیت می کند و به کاربران امکان می دهد بیت کوین خود را در اکوسیستم دیفای اتریوم به کار گیرند.

۵.۸. توکن های هواداری (Fan Tokens)

توکن های هواداری دارایی های دیجیتالی هستند که برای ایجاد تعامل و پاداش به طرفداران تیم های ورزشی، هنرمندان، یا برندهای خاص طراحی شده اند. دارندگان این توکن ها می توانند به محتوای اختصاصی دسترسی پیدا کنند، در نظرسنجی ها شرکت کنند، یا آیتم های انحصاری بخرند.
مثال: توکن های هواداری باشگاه های بزرگ فوتبال مانند بارسلونا (BAR) یا پاری سن ژرمن (PSG).

۵.۹. توکن های اجتماعی (Social Tokens)

توکن های اجتماعی نشان دهنده اعتبار، نفوذ، یا عضویت در یک فرد، برند، یا جامعه آنلاین هستند. این توکن ها به خالقان محتوا، اینفلوئنسرها، یا گروه های اجتماعی اجازه می دهند تا اقتصادهای کوچک خود را ایجاد کنند و به طرفداران خود پاداش دهند یا دسترسی های ویژه ارائه دهند.
مثال: توکن هایی که توسط اینفلوئنسرها یا پلتفرم های اجتماعی برای پاداش به کاربران فعال عرضه می شوند.

۵.۱۰. توکن های سهمی (Equity Tokens)

توکن های سهمی، معادل دیجیتال سهام سنتی یک شرکت هستند. آن ها نشان دهنده مالکیت جزئی در یک شرکت یا پروژه بوده و می توانند حقوقی مانند حق دریافت سود (دیویدند) یا حق رأی را به همراه داشته باشند. این توکن ها زیرمجموعه ای از توکن های اوراق بهادار محسوب می شوند و تحت مقررات سختگیرانه تری قرار می گیرند.

۵.۱۱. توکن دارایی های واقعی (Real World Assets – RWA)

توکن های RWA، دارایی های فیزیکی دنیای واقعی مانند طلا، املاک، کالاهای لوکس یا حتی بدهی ها و اوراق قرضه را به شکل توکن های دیجیتال در بلاک چین نشان می دهند. این فرآیند، دارایی های غیرقابل نقد را به دارایی های با قابلیت نقد شوندگی بالا تبدیل می کند و امکان سرمایه گذاری کسری (Fractional Ownership) را فراهم می آورد. این مفهوم به طور فزاینده ای در حال رشد است و پتانسیل زیادی برای اتصال اقتصاد سنتی به بلاک چین دارد.

توکن های دیجیتال، با وجود تنوع بالا، یک هدف مشترک دارند: ارائه ارزش، حق یا قابلیت خاصی در یک اکوسیستم غیرمتمرکز به روشی شفاف و امن.

۶. تفاوت کلیدی توکن (Token) با کوین (Coin) در چیست؟

درک تفاوت بین توکن و کوین یکی از اساسی ترین مباحث برای هر فردی است که وارد دنیای ارزهای دیجیتال می شود. این دو اصطلاح اغلب به جای یکدیگر استفاده می شوند، اما از نظر فنی تفاوت های مهمی دارند.

۶.۱. بلاک چین اختصاصی

مهم ترین تفاوت بین کوین و توکن در این است که کوین ها دارای بلاک چین اختصاصی و مستقل خود هستند. به عبارت دیگر، هر کوین، ستون فقرات شبکه بلاک چین خود را تشکیل می دهد و برای عملکرد به آن وابسته است.
مثال: بیت کوین (BTC) دارای بلاک چین بیت کوین، اتر (ETH) دارای بلاک چین اتریوم، و BNB دارای بلاک چین بایننس اسمارت چین است.
در مقابل، توکن ها بلاک چین اختصاصی ندارند و بر بستر بلاک چین های موجود (مانند اتریوم، ترون یا بایننس اسمارت چین) و از طریق قراردادهای هوشمند ایجاد می شوند.
مثال: شیبا اینو (SHIB) یک توکن ERC-20 بر بستر اتریوم است. تتر (USDT) یک توکن است که بر روی چندین بلاک چین از جمله اتریوم (ERC-20)، ترون (TRC-20) و سولانا (SPL) وجود دارد.

۶.۲. سهولت ساخت

ایجاد یک کوین جدید نیازمند طراحی و توسعه یک بلاک چین کاملاً جدید از ابتدا است که کاری بسیار پیچیده، زمان بر و پرهزینه است و نیاز به تخصص عمیق در زمینه رمزنگاری و مهندسی نرم افزار دارد.
اما ساخت یک توکن، به مراتب ساده تر و کم هزینه تر است. توسعه دهندگان می توانند با استفاده از استانداردهای موجود (مانند ERC-20) و نوشتن یک قرارداد هوشمند، به راحتی توکن خود را بر روی یک بلاک چین موجود ایجاد کنند. این سهولت باعث شده تا هزاران پروژه مختلف، توکن های خود را راه اندازی کنند.

۶.۳. کیف پول اختصاصی

کوین ها معمولاً برای ذخیره سازی نیاز به کیف پول های اختصاصی یا سازگار با بلاک چین خود دارند. آدرس کیف پول برای هر کوین ممکن است ساختار خاصی داشته باشد.
توکن ها کیف پول اختصاصی ندارند و بر روی کیف پول های بلاک چین میزبان ذخیره می شوند. به عنوان مثال، شما می توانید تمام توکن های ERC-20 را در یک کیف پول اتریوم مانند متامسک (MetaMask) نگهداری کنید.

۶.۴. نحوه تشخیص کوین از توکن

برای تشخیص اینکه یک رمزارز کوین است یا توکن، می توانید به وب سایت های مرجع مانند CoinMarketCap یا CoinGecko مراجعه کنید. در صفحه اختصاصی هر رمزارز، معمولاً اطلاعات مربوط به بلاک چین آن (اگر بلاک چین اختصاصی داشته باشد) یا بلاک چین میزبان آن (اگر توکن باشد) ذکر شده است.

در جدول زیر، خلاصه ای از تفاوت های اصلی کوین و توکن ارائه شده است:

ویژگی	کوین (Coin)	توکن (Token)
بلاک چین	دارای بلاک چین اختصاصی و مستقل	روی بلاک چین های موجود (میزبان) ساخته می شود
سهولت ساخت	پیچیده، زمان بر و پرهزینه	آسان تر و کم هزینه تر (با قرارداد هوشمند)
کیف پول	معمولاً نیاز به کیف پول اختصاصی	روی کیف پول بلاک چین میزبان ذخیره می شود
مثال	بیت کوین (BTC)، اتریوم (ETH)، سولانا (SOL)	تتر (USDT)، شیبا اینو (SHIB)، یونی سواپ (UNI)

۷. استانداردهای مهم ساخت توکن

برای ایجاد توکن ها بر روی بلاک چین های مختلف، مجموعه ای از قوانین و مشخصات فنی وجود دارد که به آن ها استاندارد توکن گفته می شود. این استانداردها تضمین می کنند که توکن ها با کیف پول ها، صرافی ها و سایر برنامه های غیرمتمرکز (dApps) در آن بلاک چین سازگار باشند. در ادامه به معرفی مهم ترین استانداردهای توکن می پردازیم:

۷.۱. استاندارد ERC-20 (اتریوم)

ERC-20 (Ethereum Request for Comments 20) شناخته شده ترین و پرکاربردترین استاندارد برای توکن های مثلی (Fungible Tokens) بر روی بلاک چین اتریوم است. این استاندارد مجموعه ای از توابع (مثل انتقال توکن، بررسی موجودی، و تایید انتقال) را تعریف می کند که به توسعه دهندگان اجازه می دهد توکن هایی بسازند که به راحتی با سایر قراردادهای هوشمند و ابزارهای اتریوم سازگار باشند. بسیاری از توکن های پرکاربرد مانند USDT، LINK، و SHIB بر پایه ERC-20 هستند.

۷.۲. استاندارد ERC-721 (اتریوم)

استاندارد ERC-721 به طور خاص برای توکن های غیرمثلی (NFTs) بر روی بلاک چین اتریوم طراحی شده است. تفاوت اصلی آن با ERC-20 در این است که هر توکن ERC-721 منحصر به فرد و غیرقابل تعویض است و اطلاعات خاص خود را دارد. این استاندارد به دارایی های دیجیتالی مانند آثار هنری، آیتم های بازی و املاک مجازی هویت یکتا می بخشد.

۷.۳. استاندارد ERC-1155 (اتریوم)

ERC-1155 یک استاندارد چندمنظوره و بهینه تر بر روی اتریوم است که امکان ایجاد همزمان توکن های مثلی و غیرمثلی را در یک قرارداد هوشمند فراهم می کند. این استاندارد به ویژه برای بازی های بلاک چینی و متاورس کاربرد دارد، جایی که نیاز به مدیریت همزمان انواع مختلفی از آیتم ها (مثلاً یک ارز درون بازی مثلی و یک شمشیر منحصر به فرد غیرمثلی) وجود دارد. این استاندارد کارایی را افزایش و هزینه های گس را کاهش می دهد.

۷.۴. استاندارد BEP-20 (بایننس اسمارت چین)

BEP-20 استانداردی برای توکن ها بر روی بایننس اسمارت چین (BSC) است. این استاندارد از نظر عملکردی بسیار شبیه به ERC-20 است و با ماشین مجازی اتریوم (EVM) سازگاری کامل دارد، به این معنی که توسعه دهندگان می توانند به راحتی پروژه های خود را از اتریوم به BSC منتقل کنند. BEP-20 به دلیل کارمزدهای کمتر و سرعت تراکنش بالاتر، محبوبیت زیادی پیدا کرده است.

۷.۵. استاندارد TRC-20 (ترون)

TRC-20 استانداردی برای توکن های مثلی بر روی بلاک چین ترون است. این استاندارد نیز شباهت های زیادی به ERC-20 دارد و امکان ساخت توکن هایی با عملکرد مشابه را روی شبکه ترون فراهم می کند. ترون به دلیل تراکنش های سریع و کارمزدهای پایین تر، بستری جذاب برای استیبل کوین هایی مانند USDT-TRC20 محسوب می شود.

۷.۶. استاندارد BRC-20 (بیت کوین)

BRC-20 یک استاندارد جدید و تجربی برای توکن سازی بر روی بلاک چین بیت کوین است که از پروتکل اوردینالز (Ordinals) استفاده می کند. این استاندارد امکان ایجاد توکن های مثلی را با استفاده از ساتوشی ها (کوچکترین واحد بیت کوین) فراهم می کند. BRC-20 رویکردی متفاوت نسبت به استانداردهای مبتنی بر قرارداد هوشمند دارد، چرا که بلاک چین بیت کوین به طور پیش فرض از قراردادهای هوشمند پیچیده پشتیبانی نمی کند. این استاندارد هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارد.

۷.۷. استاندارد SPL (سولانا)

SPL (Solana Program Library) مجموعه استانداردهای توکن برای بلاک چین سولانا است. این استانداردها شامل توکن های مثلی و غیرمثلی می شوند و به دلیل سرعت بالا و کارمزد پایین شبکه سولانا، برای ساخت توکن های پرکاربرد در اکوسیستم های دیفای و NFT بر روی سولانا بسیار مورد استفاده قرار می گیرند. توکن هایی مانند USDC یا SOL در سولانا از استاندارد SPL استفاده می کنند.

۸. آموزش مقدماتی ساخت توکن

ساخت توکن، فرآیندی است که به لطف پلتفرم هایی مانند اتریوم، بسیار دسترس پذیر شده است. با این حال، درک مراحل و ملاحظات آن برای ایجاد یک توکن کارآمد ضروری است.

انتخاب بلاک چین مناسب

اولین گام در ساخت توکن، انتخاب بلاک چین میزبان است. هر بلاک چین مزایا و معایب خود را دارد؛ مثلاً اتریوم امنیت و جامعه توسعه دهنده بزرگی دارد اما کارمزد تراکنش های آن (گس) بالاست. بایننس اسمارت چین و ترون کارمزدهای پایین تر و سرعت بیشتری دارند، اما ممکن است از نظر تمرکززدایی یا امنیت در سطوح متفاوتی باشند. انتخاب بلاک چین باید بر اساس نیازهای پروژه، مقیاس پذیری، کارمزدها و جامعه هدف صورت گیرد.

انتخاب زبان برنامه نویسی

پس از انتخاب بلاک چین، باید زبان برنامه نویسی سازگار با آن را انتخاب کنید. برای اتریوم، زبان سالیدیتی (Solidity) استاندارد است. برای سولانا، زبان راست (Rust) معمولاً استفاده می شود. این زبان ها برای نوشتن قراردادهای هوشمند که منطق توکن را تعریف می کنند، ضروری هستند.

مفهوم قرارداد هوشمند و استفاده از قراردادهای آماده

قرارداد هوشمند قلب هر توکن است. این کد، تمام قوانین مربوط به توکن (مثل تعداد کل توکن ها، نحوه انتقال، توابع مربوط به سوزاندن یا ضرب) را در خود جای داده است. برای شروع، می توانید از قراردادهای هوشمند آماده و استاندارد (مثل الگوی ERC-20) استفاده کنید و تنها متغیرهای مورد نیاز خود را (مثل نام توکن، نماد، و حداکثر عرضه) تغییر دهید. این کار، فرآیند توسعه را بسیار ساده تر و سریع تر می کند.

پرداخت کارمزد و ضرب توکن

پس از نوشتن و استقرار قرارداد هوشمند، باید آن را به بلاک چین منتقل (Deploy) کنید. این فرآیند مستلزم پرداخت کارمزد شبکه (گس فی) است که با کوین بومی آن بلاک چین (مثلاً اتر برای اتریوم) پرداخت می شود. پس از استقرار موفقیت آمیز، توکن شما ایجاد شده و در شبکه قابل مشاهده و معامله خواهد بود.

۸.۱. نکات مهم در ساخت توکن

ساخت یک توکن از نظر فنی نسبتاً آسان است، اما ساخت یک توکن با ارزش و ماندگار، چالش های زیادی دارد. هدف و کاربرد واضح، مهم ترین عامل برای موفقیت یک توکن است. توکنی که مشکلی را حل نکند یا ارزش خاصی ارائه ندهد، به احتمال زیاد شکست خواهد خورد.

علاوه بر این، باید از توکن های بی ارزش و کلاهبرداری دوری کرد. بسیاری از پروژه ها با وعده های دروغین توکن های بی خاصیت را عرضه می کنند. تحقیق دقیق در مورد تیم پروژه، وایت پیپر، و شفافیت کد قرارداد هوشمند ضروری است.

۹. نحوه قیمت گذاری توکن های دیجیتال

قیمت گذاری توکن های دیجیتال، برخلاف دارایی های سنتی که اغلب توسط نهادهای مرکزی یا ارزش های بنیادی شرکت تعیین می شود، فرآیندی پیچیده تر و پویاست. در بازار غیرمتمرکز رمزارزها، عوامل متعددی بر ارزش یک توکن تأثیر می گذارند که در ادامه به آن ها می پردازیم:

۹.۱. عرضه (Supply)

عرضه یک توکن به دو عامل اصلی بستگی دارد: حداکثر عرضه (Max Supply) که نشان دهنده تعداد کل توکن هایی است که می توانند وجود داشته باشند، و عرضه در گردش (Circulating Supply) که نشان دهنده تعداد توکن هایی است که در حال حاضر در بازار قابل معامله هستند. کمیاب بودن یک توکن (عرضه محدود) می تواند به افزایش ارزش آن منجر شود. پروژه ها ممکن است برای کنترل عرضه و افزایش ارزش، از مکانیزم توکن سوزی (Token Burn) استفاده کنند.

مفهوم توکنومیکس (Tokenomics) نیز در این بخش حیاتی است. توکنومیکس به مطالعه اقتصاد یک توکن اشاره دارد و شامل مدل توزیع، نرخ انتشار، مکانیسم های سوزاندن، و نحوه پاداش دهی به کاربران است که همگی بر عرضه و تقاضا و در نهایت قیمت توکن تأثیر می گذارند.

۹.۲. تقاضا (Demand)

تقاضا به میزان علاقه بازار به خرید یک توکن در قیمت های مختلف اشاره دارد. اگر کاربران زیادی تمایل به خرید یک توکن داشته باشند، قیمت آن افزایش می یابد. عواملی مانند فاندامنتال قوی پروژه (پایه و اساس قدرتمند)، اعتبار تیم توسعه دهنده، پیشرفت های تکنولوژیکی، و اخبار مثبت می توانند تقاضا را افزایش دهند.

۹.۳. کاربرد (Utility)

یکی از مهم ترین عوامل تعیین کننده قیمت یک توکن، کاربرد واقعی آن است. توکنی که مشکلی را حل می کند یا به کاربران امکانات ارزشمندی ارائه می دهد، تقاضای بیشتری خواهد داشت. برای مثال، توکن های کاربردی (Utility Tokens) که برای دسترسی به خدمات یک پلتفرم استفاده می شوند، مستقیماً به میزان استفاده از آن پلتفرم وابسته هستند. هرچه کاربرد و پذیرش یک پروژه بیشتر باشد، توکن آن نیز ارزشمندتر خواهد شد.

۹.۴. رقابت

رقابت با توکن ها و پروژه های مشابه نیز بر قیمت گذاری تأثیرگذار است. اگر یک توکن در بازاری با رقبای قدرتمند و متعدد مواجه باشد، باید مزیت رقابتی قابل توجهی ارائه دهد تا بتواند سهم بازار و ارزش خود را حفظ کند. به عنوان مثال، توکن های اوراکل مانند چین لینک (LINK) با دیگر اوراکل های بلاک چینی در رقابت هستند و عملکرد هر یک می تواند بر دیگری تأثیر بگذارد.

۹.۵. در دسترس بودن (Accessibility)

میزان در دسترس بودن یک توکن، یعنی سهولت خرید و فروش آن در صرافی های مختلف، نیز نقش مهمی در قیمت گذاری دارد. لیست شدن در صرافی های بزرگ و معتبر مانند بایننس یا کوین بیس می تواند به طور چشمگیری نقدینگی و تقاضا برای یک توکن را افزایش دهد و به اصطلاح اثر بایننس یا اثر کوین بیس را ایجاد کند. هرچه توکن در صرافی های بیشتری لیست شود و امکان معامله آن برای کاربران بیشتری فراهم باشد، شانس رشد قیمت آن نیز افزایش می یابد.

۱۰. چرا توکن ها بلاک چین اختصاصی خود را نمی سازند؟

یکی از سوالات کلیدی برای بسیاری از افراد این است که چرا پروژه ها به جای ساخت یک بلاک چین مستقل، اقدام به ایجاد توکن بر روی بلاک چین های موجود می کنند؟ پاسخ به این سوال در مزایای فنی و اقتصادی نهفته است که این رویکرد ارائه می دهد.

ساخت یک بلاک چین اختصاصی، فرآیندی فوق العاده پیچیده، زمان بر و پرهزینه است. این کار نیازمند توسعه یک شبکه کاملاً جدید، پروتکل های اجماع منحصر به فرد، و ایجاد یک اکوسیستم از ماینرها یا اعتبارسنج ها برای حفظ امنیت شبکه است. منابع مالی و نیروی انسانی متخصص زیادی برای این منظور لازم است که برای بسیاری از استارتاپ ها و پروژه های نوپا در دسترس نیست.

در مقابل، ساخت توکن بر روی یک بلاک چین موجود، به مراتب ساده تر و کم هزینه تر است. پروژه ها می توانند از زیرساخت های امنیتی و عملیاتی بلاک چین های بزرگ و اثبات شده مانند اتریوم، بایننس اسمارت چین یا ترون استفاده کنند. این به آن ها اجازه می دهد تا به جای تمرکز بر زیرساخت پایه، تمام تلاش خود را بر روی توسعه کاربردها و خدمات اصلی پروژه متمرکز کنند. به عنوان مثال، پروژه ای مانند چین لینک (Chainlink) با توکن LINK خود که بر بستر اتریوم ساخته شده، توانسته است بدون نیاز به توسعه بلاک چین اختصاصی، به یک بازیگر اصلی در حوزه اوراکل ها تبدیل شود. این رویکرد به ویژه برای پروژه هایی که نیازی به تغییرات بنیادی در پروتکل بلاک چین ندارند و تنها به یک واحد ارزش یا وسیله تبادل نیاز دارند، بسیار منطقی است.

۱۱. ذخیره و نگهداری توکن ها (کیف پول ها)

پس از خرید توکن ها، مسئله ذخیره و نگهداری ایمن آن ها مطرح می شود. توکن ها، برخلاف کوین ها، کیف پول اختصاصی خود را ندارند و بر روی کیف پول های بلاک چین میزبان ذخیره می شوند.

چرا توکن ها کیف پول اختصاصی ندارند؟

دلیل اصلی این موضوع به همان تفاوت بنیادین بین توکن و کوین برمی گردد. از آنجایی که توکن ها بلاک چین مستقل خود را ندارند، برای ذخیره سازی و مدیریت، به زیرساخت بلاک چین میزبان خود متکی هستند. بنابراین، یک توکن ERC-20 بر روی بلاک چین اتریوم، نیازی به کیف پول جداگانه ندارد و می تواند در هر کیف پولی که از شبکه اتریوم و توکن های ERC-20 پشتیبانی می کند، نگهداری شود.

بهترین کیف پول های پشتیبان توکن

کیف پول های چندزنجیره ای (Multi-chain Wallets) که از چندین بلاک چین و استاندارد توکن پشتیبانی می کنند، بهترین گزینه برای نگهداری توکن ها هستند. برخی از محبوب ترین و مطمئن ترین کیف پول ها عبارتند از:

• متامسک (MetaMask): یک کیف پول افزونه مرورگر و موبایل که به طور گسترده ای از اتریوم و شبکه های سازگار با EVM (مانند بایننس اسمارت چین، پالیگان، فانتوم و…) پشتیبانی می کند و برای توکن های ERC-20 و NFT (ERC-721 و ERC-1155) بسیار کاربردی است.
• تراست والت (Trust Wallet): یک کیف پول موبایل با پشتیبانی از طیف وسیعی از بلاک چین ها و هزاران توکن مختلف. این کیف پول رابط کاربری ساده ای دارد و برای کاربران مبتدی و حرفه ای مناسب است.
• لجر (Ledger) و ترزور (Trezor): کیف پول های سخت افزاری که بالاترین سطح امنیت را برای نگهداری توکن ها فراهم می کنند. این کیف پول ها به صورت فیزیکی هستند و کلیدهای خصوصی شما را به صورت آفلاین ذخیره می کنند.

با استفاده از این کیف پول ها، می توانید توکن های مختلف خود را بر اساس بلاک چین میزبان آن ها مدیریت و منتقل کنید. برای مثال، اگر توکن چین لینک (LINK) که یک توکن ERC-20 است را دارید، می توانید آن را در کیف پول متامسک خود که به شبکه اتریوم متصل است، نگهداری کنید.

۱۲. مزایا و معایب خرید و فروش توکن ها

مانند هر دارایی سرمایه گذاری دیگری، توکن ها نیز مزایا و معایب خاص خود را دارند که شناخت آن ها برای تصمیم گیری آگاهانه ضروری است.

۱۲.۱. مزایا

• پتانسیل سود بالا: پروژه های نوپا با توکن های جدید، اغلب پتانسیل رشد قیمتی بسیار بالایی دارند که می تواند سودهای چشمگیری را نصیب سرمایه گذاران اولیه کند.
• دسترسی به فناوری های نوین و پروژه های نوآورانه: سرمایه گذاری در توکن ها به معنای مشارکت در پروژه های پیشرو در حوزه هایی مانند دیفای، متاورس، NFT و وب ۳ است و فرصت تجربه فناوری های آینده را فراهم می کند.
• معامله ۲۴/۷ در بازارهای جهانی: بازار رمزارزها به صورت شبانه روزی و بدون تعطیلی فعالیت می کند که امکان معامله و دسترسی به دارایی ها را در هر زمان و از هر مکانی فراهم می آورد.
• حق رأی و مشارکت در تصمیم گیری (برای توکن های حاکمیتی): برخی توکن ها به دارندگان خود حق رأی می دهند تا در تصمیم گیری های مهم پروژه مشارکت کنند و بر آینده آن تأثیر بگذارند.
• نقدشوندگی بالا (برای توکن های معتبر): توکن های بزرگ و شناخته شده در صرافی های متعدد معامله می شوند و از نقدشوندگی بالایی برخوردارند که امکان خرید و فروش سریع آن ها را فراهم می آورد.

۱۲.۲. معایب

• ریسک کلاهبرداری (Scams): سهولت در ساخت توکن، بستری برای پروژه های کلاهبرداری و پامپ و دامپ فراهم کرده است که می تواند منجر به از دست رفتن سرمایه شود.
• پامپ و دامپ عمدی قیمت: گروه های سازمان یافته می توانند قیمت توکن های کم حجم را به صورت مصنوعی بالا برده و سپس با فروش ناگهانی، باعث سقوط قیمت و ضرر دیگران شوند.
• نوسانات شدید قیمت: بازار توکن ها به دلیل عوامل مختلفی مانند اخبار، احساسات بازار، و حجم کم معاملات، نوسانات قیمتی بسیار شدیدی دارد که می تواند ریسک بالایی برای سرمایه گذاران ایجاد کند.
• نقدینگی کم در برخی پروژه ها: بسیاری از توکن های جدید یا کم طرفدار ممکن است نقدینگی کافی نداشته باشند، که این امر فروش آن ها را در زمان نیاز دشوار می کند.
• لیست نشدن در همه صرافی ها: توکن های جدید ممکن است در ابتدا تنها در صرافی های کوچک یا غیرمتمرکز لیست شوند که دسترسی به آن ها را محدود و ریسک های امنیتی را افزایش می دهد.
• وایت پیپرهای نامفهوم و ناقص: برخی پروژه ها وایت پیپرهای ضعیف یا مبهمی دارند که اطلاعات کافی درباره فناوری، تیم، یا مدل کسب و کار آن ها ارائه نمی دهند، که این خود یک پرچم قرمز برای کلاهبرداری است.

۱۳. نحوه خرید و فروش توکن

خرید و فروش توکن ها امروزه به لطف صرافی های ارز دیجیتال بسیار ساده شده است. این فرآیند بسته به نوع توکن و صرافی انتخابی شما، می تواند کمی متفاوت باشد.

خرید از صرافی های متمرکز داخلی

برای کاربران فارسی زبان، خرید توکن ها از طریق صرافی های متمرکز داخلی، امن ترین و آسان ترین روش است. این صرافی ها معمولاً از طریق واریز ریالی و تبدیل آن به توکن مورد نظر، امکان معامله را فراهم می کنند.
مراحل کلی:

1. انتخاب صرافی معتبر: صرافی داخلی را انتخاب کنید که از توکن مورد نظر شما پشتیبانی کند و دارای سابقه و اعتبار خوبی باشد.
2. ثبت نام و احراز هویت: طبق قوانین، باید فرآیند احراز هویت را تکمیل کنید.
3. واریز ریال: مبلغ مورد نظر را به حساب صرافی واریز کنید.
4. خرید توکن: با استفاده از ریال واریز شده، توکن مورد نظر را خریداری کنید.
5. انتقال به کیف پول شخصی (اختیاری): برای افزایش امنیت، پس از خرید می توانید توکن ها را به کیف پول شخصی خود منتقل کنید.

این روش برای توکن های محبوب و با نقدینگی بالا بسیار مناسب است.

خرید از صرافی های غیرمتمرکز (DEX) و نقش استیبل کوین ها

اگر توکن مورد نظر شما جدید باشد یا هنوز در صرافی های متمرکز داخلی لیست نشده باشد، می توانید از صرافی های غیرمتمرکز (DEX) استفاده کنید. این صرافی ها نیازی به احراز هویت ندارند و به کاربران امکان می دهند مستقیماً از کیف پول خود معامله کنند.
مراحل کلی:

1. خرید یک رمزارز پایه (مانند تتر) از صرافی داخلی: ابتدا از یک صرافی داخلی، یک استیبل کوین مانند تتر (USDT) یا یک کوین اصلی مانند اتریوم (ETH) را خریداری کنید.
2. انتقال به کیف پول وب۳: رمزارز خریداری شده را به یک کیف پول وب۳ مانند متامسک منتقل کنید.
3. اتصال کیف پول به DEX: کیف پول خود را به صرافی غیرمتمرکز (مانند Uniswap، PancakeSwap) متصل کنید.
4. مبادله توکن: رمزارز پایه را با توکن مورد نظر خود مبادله کنید.

در این روش، استیبل کوین ها نقش مهمی به عنوان واسطه برای خرید توکن های دیگر ایفا می کنند، زیرا ارزش ثابتی دارند و جفت معاملاتی مناسبی را فراهم می آورند. استفاده از صرافی های غیرمتمرکز نیازمند دانش فنی بیشتری است و باید با دقت و تحقیق کافی انجام شود.

۱۴. مفاهیم پیشرفته تر مرتبط با توکن ها

در کنار مفاهیم پایه، دنیای توکن ها شامل مکانیزم ها و استراتژی های پیچیده تری نیز می شود که به درک عملکرد و ارزش گذاری آن ها کمک می کند.

۱۴.۱. توکن سوزی چیست؟ (Burn Mechanism)

توکن سوزی (Token Burning) فرآیندی است که در آن تعدادی از توکن های یک رمزارز به طور دائمی از گردش خارج می شوند. این توکن ها به یک آدرس کیف پول غیرقابل دسترسی (آدرس سوزی یا تهی) ارسال می شوند که هیچ کس به کلید خصوصی آن دسترسی ندارد. هدف اصلی توکن سوزی، کاهش عرضه کل توکن ها در بازار است. با کاهش عرضه و ثابت ماندن یا افزایش تقاضا، ارزش هر واحد توکن می تواند افزایش یابد. این مکانیزم برای کنترل تورم، افزایش ارزش، یا پاداش به دارندگان توکن استفاده می شود. به عنوان مثال، بایننس به طور منظم توکن های BNB را می سوزاند تا عرضه آن را کاهش دهد.

۱۴.۲. ایردراپ توکن چیست؟ (Airdrop)

ایردراپ (Airdrop) یک روش بازاریابی است که در آن پروژه های بلاک چینی، تعداد مشخصی از توکن های جدید خود را به صورت رایگان به کیف پول های کاربران واجد شرایط ارسال می کنند. اهداف ایردراپ می تواند شامل افزایش آگاهی درباره پروژه، توزیع عادلانه تر توکن ها، جذب کاربران جدید، یا پاداش به جامعه فعال یک بلاک چین باشد. کاربران معمولاً با انجام وظایف خاصی (مانند دنبال کردن شبکه های اجتماعی پروژه، انجام تراکنش در یک شبکه خاص، یا نگهداری مقدار مشخصی از یک رمزارز دیگر) واجد شرایط دریافت ایردراپ می شوند. ایردراپ یونی سواپ (UNI) یکی از معروف ترین نمونه ها بود که به کاربران اولیه این صرافی غیرمتمرکز پاداش قابل توجهی داد.

۱۴.۳. مقایسه توکن و سهام

توکن ها و سهام، هر دو ابزارهایی برای سرمایه گذاری و نشان دهنده مالکیت هستند، اما تفاوت های بنیادین زیادی دارند. در جدول زیر به مقایسه آن ها می پردازیم:

ویژگی	توکن (Token)	سهام (Stock)
زیرساخت	بلاک چین و قراردادهای هوشمند	سیستم مالی سنتی و بورس اوراق بهادار
مالکیت	حق دسترسی به خدمات/قابلیت ها، یا مالکیت دارایی دیجیتال (مثل NFT)	مالکیت بخشی از شرکت و حقوق مربوطه (مثل حق رأی، دریافت سود)
قانون گذاری	در حال حاضر در بسیاری کشورها فاقد مقررات جامع و مشخص	تحت نظارت شدید نهادهای مالی (مثل بورس اوراق بهادار)
نوسان قیمت	بسیار بالا و پرریسک تر	معمولاً کمتر و باثبات تر (بسته به شرکت)
معامله پذیری	۲۴/۷ در صرافی های رمزارز (متمرکز و غیرمتمرکز)	در ساعات کاری بورس و از طریق کارگزاری ها
شفافیت	تراکنش ها روی بلاک چین شفاف و عمومی هستند	شفافیت محدودتر، نیازمند گزارشات مالی شرکت

۱۵. آینده بازار توکن ها

آینده بازار توکن ها موضوعی داغ و پربحث است که دیدگاه های مختلفی درباره آن وجود دارد. آنچه مسلم است، توکن ها دیگر تنها یک پدیده جدید نیستند، بلکه به بخش جدایی ناپذیری از زیرساخت های دیجیتال تبدیل شده اند و پتانسیل تحول گسترده ای را دارند.

دیدگاه های متفاوت در مورد آینده

برخی از کارشناسان و علاقه مندان به بلاک چین (ماکسیمالیست ها) معتقدند که توکن ها در نهایت سیستم مالی سنتی را متحول یا حتی جایگزین خواهند کرد. آن ها بر این باورند که امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و توکن ها، اساس جدیدی برای اقتصاد جهانی ایجاد خواهند کرد که شفاف تر، دسترس پذیرتر و کارآمدتر از سیستم های کنونی است. از دیدگاه این گروه، توکن ها در آینده برای اکثر تراکنش ها، سرمایه گذاری ها و به عنوان ارز بومی اینترنت استفاده خواهند شد.

در مقابل، برخی دیگر با دیدگاهی محتاط تر، بر این باورند که اگرچه توکن ها نقش مهمی ایفا خواهند کرد، اما جایگزینی کامل سیستم سنتی زمان بر خواهد بود و نیازمند مقررات گذاری و پذیرش گسترده تر است. این گروه به چالش هایی مانند مقیاس پذیری، نوسانات بازار و نبود کاربرد مشخص برای بسیاری از توکن ها اشاره می کنند.

نقش توکن ها در متاورس و وب 3.0

توکن ها در شکل دهی به متاورس (Metaverse) و وب ۳ (Web 3.0) نقش محوری دارند. در متاورس، توکن های غیرمثلی (NFT) به عنوان ابزاری برای اثبات مالکیت دارایی های مجازی مانند زمین، لباس های آواتار و آیتم های درون بازی استفاده می شوند. توکن های کاربردی نیز برای پرداخت در اقتصادهای مجازی به کار می روند. وب ۳ با تمرکز بر تمرکززدایی و مالکیت کاربران بر داده ها، از توکن ها برای حاکمیت (Governance Tokens)، پاداش دهی به کاربران و ایجاد اقتصادهای خالق-محور استفاده می کند.

ادغام با هوش مصنوعی و IoT

آینده توکن ها می تواند با ادغام فناوری های نوظهور دیگری مانند هوش مصنوعی (AI) و اینترنت اشیاء (IoT) هیجان انگیزتر شود. تصور کنید دستگاه های IoT که با استفاده از توکن ها برای خدمات خود پرداخت می کنند، یا هوش مصنوعی که با توکن های حاکمیتی در تصمیم گیری های DAO مشارکت می کند. توکنیزه کردن دارایی های واقعی (RWA) نیز به طور فزاینده ای به اینترنت اشیاء متصل خواهد شد، جایی که سنسورها می توانند وضعیت دارایی های فیزیکی را رصد کرده و اطلاعات را به قراردادهای هوشمند منتقل کنند. این ادغام ها پتانسیل ایجاد مدل های کسب و کار کاملاً جدید و افزایش کارایی در صنایع مختلف را دارند و مرزهای بین دنیای فیزیکی و دیجیتال را کمرنگ تر می کنند.

سوالات متداول

بیت کوین کوین است یا توکن؟

بیت کوین یک کوین است. بیت کوین بلاک چین اختصاصی خود را دارد که به عنوان لایه پایه برای تمامی تراکنش های آن عمل می کند.

هدف از ساخت توکن چیست؟

هدف از ساخت توکن می تواند بسیار متنوع باشد، از جذب سرمایه برای پروژه های جدید، ارائه حق دسترسی به خدمات یک پلتفرم (توکن کاربردی)، اعطای حق رأی در تصمیم گیری ها (توکن حاکمیتی)، تا نشان دادن مالکیت یک دارایی منحصر به فرد (NFT) یا تثبیت ارزش (استیبل کوین).

قیمت توکن ها چطور تعیین می شود؟

قیمت توکن ها عمدتاً توسط مکانیزم عرضه و تقاضا در بازار تعیین می شود. عوامل دیگری مانند کاربرد واقعی توکن، اعتبار تیم توسعه دهنده، پیشرفت های پروژه، اخبار و رویدادها، رقابت در بازار و میزان در دسترس بودن آن در صرافی ها نیز بر قیمت آن تأثیرگذار هستند.

آیا همه توکن ها ارز دیجیتال هستند؟

بله، تمامی توکن ها نوعی ارز دیجیتال هستند، اما همه ارزهای دیجیتال توکن نیستند. ارز دیجیتال یک اصطلاح کلی تر است که هم کوین ها (مانند بیت کوین) و هم توکن ها (مانند تتر) را در بر می گیرد.

آیا توکن همان ارز دیجیتال است؟

خیر، توکن و ارز دیجیتال مفاهیم یکسانی نیستند، بلکه توکن زیرمجموعه ای از ارز دیجیتال است. ارز دیجیتال شامل هر دارایی دیجیتالی است که با استفاده از رمزنگاری ایجاد می شود و به عنوان وسیله مبادله عمل می کند. توکن نوع خاصی از ارز دیجیتال است که بلاک چین اختصاصی ندارد و بر بستر یک بلاک چین دیگر ایجاد می شود.

آیا USDT یک کوین است یا یک توکن؟

USDT (تتر) یک توکن است. تتر بلاک چین اختصاصی خود را ندارد و بر روی چندین بلاک چین موجود مانند اتریوم، ترون، بایننس اسمارت چین و سولانا در قالب استانداردهای توکن مربوطه (مانند ERC-20، TRC-20، BEP-20 و SPL) فعالیت می کند.

منظور از قابل برنامه نویسی بودن توکن چیست؟

قابل برنامه نویسی بودن توکن به این معناست که توکن ها با استفاده از قراردادهای هوشمند ایجاد می شوند. این قراردادها مجموعه ای از قوانین و منطق را در قالب کد برنامه نویسی تعریف می کنند که نحوه عملکرد توکن، شرایط انتقال، و سایر ویژگی های آن را مشخص می سازند. این ویژگی امکان ایجاد توکن هایی با کاربردها و رفتارهای بسیار متنوع و پیچیده را فراهم می کند.

جمع بندی نهایی

توکن در رمز ارزها یک مفهوم بنیادین و اساسی است که نقش حیاتی در اکوسیستم بلاک چین ایفا می کند. این دارایی های دیجیتال، با وجود عدم برخورداری از بلاک چین اختصاصی، توانسته اند به لطف قراردادهای هوشمند بر روی بلاک چین های میزبان، طیف وسیعی از کاربردها را در امور مالی، بازی ها، هنر، و حتی اقتصادهای نوین ارائه دهند.

در این مقاله به صورت جامع، توکن را از جنبه های مختلفی نظیر تعریف ساده و فنی، نحوه عملکرد، تاریخچه پیدایش و تحول، کاربردهای گسترده، انواع گوناگون (از مثلی و غیرمثلی گرفته تا حاکمیتی و اوراق بهادار)، و تفاوت های کلیدی آن با کوین بررسی کردیم. همچنین، استانداردهای مهم ساخت توکن، روش های مقدماتی ایجاد آن، نحوه قیمت گذاری و نگهداری، مزایا و معایب خرید و فروش، و مفاهیم پیشرفته تری مانند توکن سوزی و ایردراپ مورد بحث قرار گرفت.

با توجه به سرعت بالای رشد و نوآوری در این حوزه، درک این مفاهیم برای هر فردی که قصد ورود یا فعالیت در بازار رمزارزها را دارد، ضروری است. همواره توصیه می شود قبل از هرگونه سرمایه گذاری یا مشارکت در پروژه های توکنی، تحقیقات کافی و دقیقی انجام دهید تا از پتانسیل های این بازار بهره مند شوید و از ریسک های احتمالی آن در امان بمانید.